Mutlu insanların dünyası Instagram, gerçekten neden bu kadar mutlu paylaşımlara sahip? Sizin paylaşımlarınızın yüzde kaçı sorunlarınıza, mutsuzluğunuza ait? Ördekler suda gerçekten zahmetsizce mi yüzüyorlar? Bu soruların cevabı ve daha fazlası yazıda.
Ördek Sendromu
Ördek sendromu bir durumun olumsuz etmenlerin göz ardı edilip –saklanıp-, sadece olumlu olarak yansıtılmasıdır (Dryden-Edward, 2021; Coşkun, 2021). Dolayısıyla birey dışarıya problemsiz, pürüzsüz bir imaj yansıtılır. Ördek sendromu, ördeklerin rahat ve zahmetsizce su yüzeyinde hareket ettiği düşünülmesi ama su altında hareket için gösterdikleri yoğun çabadan dolayı Stanford üniversitesi öğrencileri tarafından böyle adlandırılmıştır (O’Sullivan, 2019). Ördeklerin su altında kalan kısmında gösterilen çabanın su yüzeyinde görülmemesi olumsuz etmenlerin görülmemesidir. Dolayısıyla bireyin gündelik yaşamında baş etmesi gereken problemlerinin olduğu, mental problemler yaşadığı durumda bunları saklayarak sakin, huzurlu olarak kendini yansıttığı durumlar için kullanılmaktadır. Aynı zamanda akademide bireylerin baş ettiği sorunları, çabalarının görülmediği, sadece başarıları ve yükselmeleriyle bilindikleri durumlar içinde kullanılmaktadır.
Sosyal Medya
Ördek sendromunun başka bir örneği de sosyal medya kullanımında görülmektedir. Mesela bireylerin sosyal medya hesaplarında hayatlarını tamamen olumlu olarak yansıttığı durumlar bulunmaktadır. Dolayısıyla bireyler yaşadıkları olumlu hisleri, mutlu oldukları anları paylaşırken olumsuz durumları paylaşmama eğiliminde olabilir. Örneğin Coşkun’un yaptığı nitel çalışmada (2021) Youtube platformunda yer alan Vlog hesabının paylaşımlarında bireylerin hayatlarının sunumlarında olumlu kısımlara odaklanırken olumsuz durumları paylaşmadıkları görülmektedir. Sosyal medyada bireylerin sadece olumlu paylaşımlarına maruz kalan kişiler sonra bu durumu genelleyerek paylaşım yapan kişilerin hayatlarının böyle olduğunu varsayabilir. Ek olarak sıra maruz kaldıkları olumlu paylaşımlarla kendi hayatları kıyaslayabilir. Ancak bu sosyal kıyaslama bireyin yaşam doyumu üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilir. Örneğin düzenli Instagram kullanımının bireyin özgüvenini olumsuz etkilediği, depresif eğilimler ve kıskançlık oluşturduğu bildirilmiştir (Taaffee, 2022).
Beden imajı memnuniyetsizliğinde Instagram kullanmamanın etkisi vardır ve bu olumsuz etkidir (Ahadzadeh ve diğ., 2017). Örneğin Instagram’da yer alan toplumsal güzellik normlarına uygun ve dönemsel popülerliği olan vücut tiplerini paylaşan hesapların takip edilmesiyle birlikte bireyin “normal” vücut şekli imajı şekillenir. Dolayısıyla kendi vücudunun Instagram’da beğenilen vücut imajlarıyla kıyaslanması ve farklılıkların olması nedeniyle mutsuzluk yaşanabilmektedir. Sadece fenomen hesapların fotoğraflarına maruz kalması değil aynı zamanda arkadaşların fotoğraflarına maruz kalması da bireylerin beden imajını olumsuz etkilemektedir (Brown vd Tiggemann, 2016).
Sonuç olarak
Bireylerin başkalarının paylaşımlarıyla kendi hayatlarını kısıtlamalarında bilgi eksikliği vardır. Dolayısıyla kendi hayatında hem olumlu hem olumsuz durumları bilen kişiler sosyal medya hesaplarının sadece kendilerine aktardığı kadarını bilmektedir. Sonuçta bireylerin yaşantıları paylaşımlarının ötesindedir.
Ek Okumalar
Instagram Fotoğrafları Kişiliğimizi Yansıtır Mı?
Kaynakça
Ahadzadeh, A. S., Sharif, S. P., & Ong, F. S. (2017). Self-schema and self-discrepancy mediate the influence of Instagram usage on body image satisfaction among youth. Computers in Human Behavior, 68, 8-16.
Brown, Z., & Tiggemann, M. (2016). Attractive celebrity and peer images on Instagram: Effect on women’s mood and body image. Body image, 19, 37-43.,
Coskun, C. (2021). The illusion of flawless life on social media: Vlogs and real life. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, (5), 684-706.
Dryden-Edwards, R. (2021) Duck Syndrome Facts. Retrieved from: https://www.medicinenet.com/duck_syndrome/article.htm
O’Sullivan, M. (2019). “Duck Syndrome:” students feel alone in academics. Retrieved from: https://thesoutherneronline.com/71759/comment/71759/
Taaffee, A. (2022). An Exploration of the Impact of Instagram use on the Self-Esteem and Life Satisfaction of Female Undergraduate Students. CUJ, 1(1).
*Bu yazı Psikoloji Ağı İçerik Birimi Editörü Oğulcan Veli Öztürkmen tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.