Bu araştırma kişilerin Instagram hesaplarında paylaştığı kendi fotoğrafları (özçekimler ve başkaları tarafından çekilmiş pozlar) ile kişilik özellikleri ve bu gönderiler temel alınarak tanımadıkları kişiler tarafından yapılan kendilik algısı değerlendirmeleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Birinci aşamada 30 üniversite öğrencisi öz-bildirim envanterlerini doldurmuş ve bu kişilerin Instagram gönderileri ikinci aşama için kaydedilmiştir. İkinci aşamada ise farklı bir üniversiteden 119 lisans öğrencisi katılmıştır. Bu aşamada katılımcılar (değerlendiriciler) birinci aşamadaki katılımcıların (hedefler) Instagram gönderilerinden alınan ekran görüntülerini 13 farklı özellik için (örn. bencillik, düşük öz-saygı, dışa dönüklük, başarılı olma) değerlendirmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, daha çok özçekim paylaşan kişiler daha negatif (örn. daha yalnız, daha başarısız) olarak değerlendirilmiştir. Sosyal medyada kendi fotoğraflarını paylaşmak kişilik ve kendilik algısına dair açık bir belirti olmasa da betimlenen kişinin başkaları tarafından nasıl algılandığına dair ipucu olabilir.
Araştırma kişinin kendi fotoğraflarını paylaşması ile bazı kişilik özelliği değişkenleri (örn. narsisizm) arasındaki ilişkiyi inceleyen önceki çalışmaların bulgularını,
- Kişilerin asıl Instagram gönderileri temel alınarak fotoğraflara bakan kişilerin değerlendirmelerini inceleyerek,
- Kişilik ve kendilik algısının alanını genişleterek, eksiklik korkusu ve yalnızlık gibi değişkenleri ekleyerek
- Kişilerin kendi bildirdiği kişilik özellikleri ve Instagram’da görülen gönderiler arasındaki ilişkiyi daha fazla inceleyerek
genişletmeyi amaçlamaktadır. Çünkü bu alanda yapılan önceki araştırmaların çoğu sadece kişilerin sosyal medya davranışları ile ilgili öz bildirimlerine dayanmaktadır.
Araştırma Soruları ve Hipotezler
Araştırmada “Instagram gönderilerindeki kişisel fotoğrafların (özçekim ve pozlar) oranı ile tanımadıkları kişilerin değerlendirmeleri arasında bir ilişki var mıdır?” ve “Kendi fotoğraflarını paylaşan kişiler hakkında yapılan değerlendirmeler fotoğrafın temasına (örn. fiziksel görünüm, başkalarıyla ilişki) göre değişir mi?” sorularına cevap aranmaktadır.
Yapılan önceki araştırmaların sonuçları temel alınarak bu araştırmada;
- Kişilerin kendileri tarafından bildirilen narsisizmin Instagram gönderilerinde büyük oranda özçekim bulunmasıyla ilişkili olması
- Instagram hesaplarında daha çok kendi fotoğraflarını paylaşan kişilerin, onları tanımayan kişiler tarafından daha çok bencil ve dışa dönük olarak tanımlanması
- Daha çok özçekim içeren Instagram hesaplarının daha az sempatik olarak değerlendirilmesi
- Narsisizm değerlendirmelerinde kişilerin kendi bildirimleri ve başka kişilerin değerlendirmeleri arasında bir ilişki bulunması
- Kişilerin bildirdiği narsisizm özelliklerinin Instagram’da daha çok takipçiye sahip olma ve daha çok gönderi paylaşma ile ilişkili olması beklenmektedir.
Yöntem
Çalışmanın ilk aşamasına, Amerika’da bir üniversiteden 30 lisans öğrencisi katılmıştır. Bu aşama, bazı ölçeklerin tamamlanması, katılımcının en yeni 30 Instagram gönderisinin temalarına ve kendi fotoğrafı olup olmamasına göre kodlanması ve araştırmacıların katılımcının fotoğraflarının ikinci aşamadaki katılımcılara gösterilmek üzere ekran görüntülerini almasını içermektedir.
Katılımcıların Instagram gönderileri özçekim, başkası tarafından çekilen poz ya da katılımcıyı içermeyen fotoğraf olarak kodlanmıştır. Özçekim ya da poz olarak belirlenen fotoğraflar temalarına göre (örn. Fiziksel görünüm, başkalarıyla ilişkili, etkinlik/aktivite/başarı, kolaj, diğer) kodlanmıştır.
Araştırmanın ikinci aşamasına ise Amerika’daki farklı bir üniversiteden 119 lisans öğrencisi katılmıştır. Katılımcıların ilk aşamadaki katılımcıları tanıma ihtimalini en aza indirmek için katılımcılar farklı bir üniversiteden seçilmiştir. Bu aşama katılımcıların ilk aşamadaki gibi ölçekleri doldurmasını ve ilk aşamadaki katılımcıların gönderilerini değerlendirmelerini içermektedir.
İkinci aşamadaki katılımcılardan (değerlendiriciler) ilk aşamadaki katılımcıları son 30 fotoğraflarına bakarak 13 farklı kişilik özelliği (örn. “Bu kişi bencildir”, “Bu kişi yalnızdır”) için 1 (kesinlikle katılmıyorum) ve 5 (kesinlikle katılıyorum) arasındaki cevapları içeren ölçekler üzerinden değerlendirmeleri istenmiştir.
Sonuçlar
Araştırmadaki katılımcıların paylaştığı son 30 fotoğrafın çoğunu pozların oluşturduğu görülmüştür. Beklenenin aksine, sonuçlar narsisizm ile kendi fotoğraflarını paylaşmanın genel olarak bir ilişkisi olmadığını göstermiştir. Hatta narsisizm ve özçekim fotoğraflarını paylaşmak arasında negatif bir korelasyon bulunmuştur. Bununla birlikte, başkaları tarafından çekilen pozları paylaşmak, narsisizm ile pozitif korelasyona sahiptir. Ancak bu korelasyonların büyüklüğü oldukça azdır.
Fiziksel görünüm temalı özçekimler daha düşük seviyelerde eksiklik korkusu ve nevrotizm ile ilişkili bulunmuştur. Pozlarda ise olay/aktivite/başarı temalı fotoğrafların fazla olması narsisizm, eksiklik korkusu ve nevrotizm ile pozitif korelasyon göstermiştir. Bu pozlar ile deneyime açıklık ve uyumluluk arasında negatif bir ilişki vardır. Kişilerin yakınlarını içeren fotoğraflar ise yalnızlık ile ters bir ilişki göstermiştir. Rapor edilen tüm bu ilişkilerin zayıf olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Kişisel fotoğraflar paylaşmak katılımcıları tanımayan kişiler tarafından genellikle pozitif olarak değerlendirilmiştir. Bu kişiler daha yüksek özsaygıya sahip, daha az yalnız, daha dışa dönük, yeni şeyler denemeyi seven, daha başarılı ve sempatik olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, kendi fotoğraflarını paylaşıyor olmak eksiklik korkusuna sahip olmak ile ilişkilendirilmiştir. Bu değerlendirmeler kişilerin Instagram gönderilerinin pozlardan ya da özçekimlerden oluşmasına bağlı olarak farklılaşmaktadır.
- Instagram’da daha çok başkaları tarafından çekilmiş pozlarını paylaşan kişiler, gözlemciler tarafından daha yüksek özsaygıya sahip, daha az bağımlı, yeni şeyler denemeye daha açık, daha başarılı, daha sempatik ve potansiyel olarak daha iyi bir arkadaş gibi özelliklerle tanımlanırken;
- Hesaplarında daha çok özçekim paylaşan katılımcılar daha düşük özsaygıya sahip, maceradan hoşlanmayan, daha yalnız, daha az dışa dönük, yeni şeyler denemeyi sevmeyen, daha az başarılı ve daha az sempatik
olarak değerlendirilmiştir.
Fiziksel görünüş teması içeren özçekimler başkaları tarafından bencillik, düşük özsaygı, maceradan hoşlanmama, yalnızlık, daha az dışa dönüklük, daha az bağımlılık, yeni şeyler denemeye açık olmama, başkalarını daha az düşünme ve daha az başarılı olma gibi özellikler ile değerlendirilmiştir. Fiziksel görünüş teması içeren pozlar ise sadece bencillik ile ilişkilendirilmiştir.
Araştırma kişilerin Instagram’da kendi fotoğraflarını paylaşmasının onları tanımayan kişiler tarafından genel olarak olumlu tanımlandığını göstermiştir. Kişilerin paylaştığı özçekim fotoğraflarının sayısı arttıkça, bu kişiler daha negatif özellikler ile değerlendirilmektedir. Buna karşılık, tanımayan kişilerin yaptığı değerlendirmeler ile kişilerin kendileri için yaptığı değerlendirmeler arasında ise net bir ilişki bulunmamaktadır. Araştırmanın bu sonuçları ancak Instagram kullanıcılarının yabancılar tarafından nasıl algılanıyor olabileceğine dair bir fikir oluşturabilir.
Kaynak: Barry, C. T., McDougall, K. H., Anderson, A. C., Perkins, M. D., Lee-Rowland, L. M., Bender, I., & Charles, N. E. (2019). ‘Check Your Selfie before You Wreck Your Selfie’: Personality ratings of Instagram users as a function of self-image posts. Journal of Research in Personality, 82, 103843.
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörleri tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.