Son dönemde öne çıkan Gassal dizisinin başkarakteri olan Baki’nin, psikolojik savunma mekanizmalarını anlamak için derin bir yolculuğa çıkıyoruz. Psikolojide savunma mekanizmalarının nasıl çalıştığını öğrenmek ister misiniz?
Savunma mekanizmaları, hayatımızın zorlu anlarında bilinçdışımızın geliştirdiği birer kalkan gibi çalışır. Ancak bu kalkanlar, bazı durumlarda farkında olmaksızın duygusal yüklerimizi artırabilir.
Gassal dizisi ile Baki’nin hikayesi, inkar, bastırma ve rasyonalizasyon mekanizmalarını gözlemlemek için güçlü bir örnek sunuyor. Bir yandan duygularını kontrol altında tutmaya çalışırken, bir yandan da geçmişin izleriyle baş etmeye çalışıyor.
İnkâr, bastırma ve rasyonalizasyon gibi mekanizmalar, karakterlerin hikâyelerini nasıl şekillendiriyor? Gelin, birlikte inceleyelim!
Siz de günlük hayatınızda bu mekanizmaları fark ediyor musunuz? Yorumlarda bizimle paylaşın!
İnkâr (Denial)
Baki, her gün ölümle iç içe olan bir gassal. Ancak, kendi ölümünü düşünmekten kaçınıyor ve bu gerçeği sürekli inkâr ediyor.
Diziden Örnek Sahne: Baki, “Ben ölmeyeceğim gibi hissediyorum” diyerek kendi ölüm korkusunu inkâr ediyor ve bu onun kararlarını etkiliyor.
Bastırma (Repression)
Baki, geçmişte yaşadığı travmaları unutmaya çalışıyor, ancak bastırdığı bu anılar rüyalarında ve davranışlarında kendini gösteriyor.
Diziden Örnek Sahne: Baki, çocuklukta yaşadığı bir kaybı hatırlamak istemediğini belirtiyor, ancak rüyalarında bu olay tekrar tekrar canlanıyor.
Rasyonalizasyon (Rationalization)
Baki, ölüm korkusunu “Herkes bir gün ölecek, önemli olan nasıl yaşadığımız” diyerek mantıklı açıklamalarla hafifletmeye çalışıyor.
Diziden Örnek Sahne: Baki, bir cenaze yıkama sonrası, korkusunu bastırmak için kendi hayatını düzene sokmaya çalışıyor.
Bu içeriğin devamında:
Bastırma mekanizmasının Baki’nin çocuklarla olan iletişimindeki rolünü ve inkar mekanizmasının bebekle bağ kurma noktasında oluşturduğu direnci nasıl şekillendirdiğini inceliyoruz.
1. Çocuklarla İletişim ve İnkar Mekanizması
Karakter: Baki (Gassal)
Ahmet, bebeğini Baki’nin kucağına vermek isterken Baki bunu reddeder. Bu durum, onun çocuklarla iletişimde yaşadığı duygusal bariyeri açıkça gösteriyor.
Örnek Sahne:
Baki, başlangıçta bebeği kucağına almak istemezken, ilerleyen sahnelerde buna mecbur kalır. Bu, onun hem korkularıyla yüzleştiği hem de bastırdığı duygularının ortaya çıktığı bir dönüm noktasıdır.
Psikolojik İnceleme:
Baki’nin çocuklarla kurduğu sınırlı iletişim, onun bilinçdışında yer alan bir travmaya veya korkuya işaret ediyor olması mümkün. Bu noktada, inkar mekanizması devreye girerek onu zorlandığı durumdan korumaya çalışır. Oysa ilerleyen sahnelerde bebeği kucağına almak zorunda kaldığında, bu mekanizma işlevsiz hâle gelir.
Baki’nin bebeği kucağına aldığı sahnenin, onun içsel dönüşümündeki etkisini nasıl değerlendirilebiliriz? Sizce bu durum, Baki’nin hayata bakış açısını nasıl etkiledi?
2. Çocuklarla İletişim ve Bastırma Mekanizması
Karakter: Baki
Baki’nin dizide çocuklarla iletişim kurmakta zorlandığını görüyoruz. Bu durumu, geçmişte yaşadığı ve bilinçdışına ittiği yaşantılarla ilişkilendirebiliriz.
Örnek Sahne:
Baki, bir çocukla konuşurken kelimelerini dikkatlice seçer ve rahatsızlık hissettiği beden diline yansır. Ancak, bazı sahnelerde bu duygularını bastırarak çocuklarla empati kurmaya çalışır.
Psikolojik İnceleme:
Bastırma mekanizması, geçmişte yaşanan travmaların bilince çıkmasını engeller. Buna göre, Baki’nin çocuklara karşı mesafeli tavrını, bastırma mekanizmasının bir göstergesi olarak değerlendirebiliriz.
Sizce Baki’nin çocuklarla mesafeli iletişimi, onun kişisel geçmişiyle nasıl ilişkilendirilebilir?
3. Ölüm Korkusu ve Ruminasyon
Karakter: Baki
Baki, ölüm sonrası bedenini kimin yıkayacağına dair huzursuz eden tekrarlayıcı düşüncelere sahiptir. Bu durum, onun ölüm korkusu ve kontrol edemediği durumlarla başa çıkmak için geliştirdiği psikolojik tepkilere işaret etmesi olasıdır.
Örnek Sahne:
Baki’nin, “Beni yıkayacak olan kişi, benim hakkımda ne düşünecek?” diye sorduğu sahne, onun bu konuyu takıntılı şekilde içselleştirdiğini açıkça gösteriyor.
Psikolojik İnceleme:
Bu sahnede, ruminasyon (tekrarlayıcı düşünceler) ve kontrol ihtiyacını net bir şekilde görüyoruz. Baki, ölümden sonraki süreçte bile kontrol sahibi olma isteği taşıyor. Bu düşünce tarzının, kaygı seviyesini artırarak yaşam kalitesini düşürdüğünden bahsedebiliriz.
Baki’nin bu düşünceleri sizce ölüm korkusunu azaltmak için bir çözüm mü yoksa onun kaygılarını daha da mı derinleştiriyor?
4. Ölümle Barışma ve Kendi Bedenine Yabancılaşma
Karakter: Baki
Baki, ölümüne ve sonrasına dair yaptığı kaygı temelli sorgulamalarla, ölüm gerçeğini kabullenmekte zorlanıyor. Bu, kendi bedeniyle ve hayatın sonluluğuyla ilgili yabancılaşma hissini tetikleyebilir.
Örnek Sahne:
Baki, bir cenazeyi yıkarken kendi ölümüne ve sonrasına dair düşünceler üretiyor. Bu sahne, onun fiziksel varlığına dair hissettiği yabancılaşmayı derinleştiriyor.
Psikolojik İnceleme:
Kendi ölümü üzerine düşünceler, Baki’yi hayatın kontrol edilemez doğasıyla yüzleşmeye zorluyor. Ancak, bu durumu aynı zamanda onun ölümle barışma sürecinin de bir parçası olarak da yorumlayabiliriz.
Sizce Baki’nin ölüm üzerine düşünceleri, yaşam kalitesini nasıl etkiliyor? Ölümle barışma sürecinde bu düşünceler bir fırsat olabilir mi?
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörlerinden Berkant Cödel ve Gonca Aktaş tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.
Ek Okumalar
Psikanaliz Çerçevesinden Ölüm Kavramı