Edi ile Büdü’nün arkadaşlıkları, Kurabiye Canavarı’nın iştahı, Minik Kuş’un tüyleri ve Kermit’in gözlerini Susam Sokağı’ndan hatırlarsınız. Program çocuklara Kermit’le geometrik şekilleri, Sayıların Kontu ile rakamları, şarkılarla harfleri öğretti. Hatta pek de minik olmayan Minik Kuş karakteriyle ironiyi bile öğretmiş olabilir. Susam Sokağı, okul öncesi eğitimde önemli yer edinmiş eğitici bir programdır. Çocukların eğlenerek öğrenmesi sağlanmıştır. Program ayrıca çocukların yaşamının ileri dönemlerinde de olumlu etkiler bırakmıştır.
1969 yılında Amerika’da yayınlanmaya başlayan program birçok nesle ve kültüre erişmiştir. Televizyonun eğitici bir araç olabileceğini okul öncesi çocukların eğitimlerine katkıda bulunarak ispatlamıştır. Günümüzde hala devam etmekte olan Susam Sokağı 140 ülkede yayınlanmıştır. 80’li yılların sonunda bu ülkelerin arasına Türkiye’de girmiş ve TRT’de yayınlanmıştır. Türkiye uyarlamasının yapımcısı ise psikoloji alanından Dr. Öğr. Üyesi Tekin Özertem olmuştur. Çiğdem Kağıtçıbaşı ve Nail Şahin de programın akademi ve dil gelişimi bölümlerinde yer alan önemli isimlerdi. Kültüre uyarlanan programda Tahsin Usta, Zehra Teyze ve Hakan Abi gibi insanların canlandırdığı karakterler de yer almaktadır. 90’lı yıllarda Türkiye’de yayınlanması durdurulsa da diğer ülkelerde devam eden program 2019 yılında 50. yaşını kutlamıştır.
Susam Sokağı başından beri çocuklar için sıradan bir eğlence programı olmadı. Susam sokağının temeli okul öncesi döneme eğitim sağlamaktır (Can, 1990). Susam sokağı araştırmacıların, yapımcıların ve eğitim açısından danışmanların bir araya gelerek oluşturdukları bir projedir.
Programda kuklalara yer verilmiştir. Woltman’a göre (1940) kuklalar çocuklarla terapilerde kullanılmaktadır (akt. Oades-Sese, Cohen, Allen ve Lewis, 2014). Çocukların kendilerini ifade etmesinde kuklalar önemli bir araçtır (Carter, 1987). Aynı zamanda kültürel farklılıklara ait özellik taşıyan kuklalar dış grupla iletişim konusunda etkili olmuştur (Oades-Sese, Cohen, Allen ve Lewis, 2014). Kuklaların renkli oluşunun bilişsel beceriler üzerinde etkisi vardır. Aiello’ya göre (1988) kuklalar fiziksel ve zihinsel yetersizlikleri çocuklara anlatmakta da kullanılmaktadır (akt. Oades-Sese, Cohen, Allen ve Lewis, 2014). Kuklaların farklılıkları anlatma üzerindeki etkisi Susam Sokağı’nda da kullanılmıştır. Susam Sokağı’na sonradan gelen Julia otizm spektrum bozukluğu olan bir kukladır ve bu kukla otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuğun annesi tarafından canlandırılmaktadır.
Susam Sokağı çocuklara boşanmayı açıklama ve aile bireylerinin tutuklanmasıyla baş etmelerini video, etkinlik, uygulama ve oyunlarla sağlamaktadır.
Programın yayınlandıktan bir yıl sonra yapılan çalışmada programı daha çok izleyen çocukların daha fazla öğrendikleri, tek konuya odaklanıldığında becerilerin daha iyi öğrenildiği ve en çok 3 yaş grubunun kazanım elde ettiği bulunmuştur (Ball ve Bogatz, 1970).
Türkiye’de yapılan bir çalışmada Susam Sokağı izletildikten sonra sorulara tüm çocukların doğru cevap verildiği gözlemlenmiştir (Yılmaz, 2016). Programın çocuklara yeni bilgiler edindirdiği ve programı izleyen çocukların olan bilgilerini artırdığı bulunmuştur.
Program çocukların yabancı dili üzerinde katkı sağlamıştır (Yılmaz, 2016). İçerisinde Türkiye’nin de yer aldığı farklı ülkede yapılan çalışmalarda Susam Sokağı çocuklara harf ve sayı bilgisi gibi bilişsel, dünyaya ait bilgiler ve sosyal ilişkiler konusunda beceriler kazandırmıştır (Mares ve Pan, 2013). Türkiye’de yayınlanan programda harf, rakam bilgilerinin edinilmesi ve akıl yürütme, sıralama ve yordama becerilerinin kazandırılmasıyla temel hedef bilişsel gelişimdir (Can, 1990).
Hatta, okul öncesi dönemlerinde Susam Sokağı izlemiş gençlerle yapılan bir çalışmada gençlerin derslerinde daha başarılı oldukları ve daha fazla kitap okudukları tespit edilmiştir (Huston, Anderson, Wright, Linebarger ve Schmitt, 2001). Bu çalışmadan yola çıkarak Susam Sokağı’nın okul öncesi eğitime katkıda bulunmasının yanı sıra bireylerin daha sonraki gelişim dönemlerine de bu katkıların izlerinin görüldüğü söylenebilir.
Çocukluğunuzda Susam Sokağı’nı izlemiş o şanslı nesildenseniz ne mutlu. Güzel anılarda yer edinen kuklalar, eğlenceli şarkılar ve hoş anılara sahip bir nesil. Hatta Susam Sokağı özleminden dolayı kurabiye canavarının şeker hastası olması gibi teoriler üretip, programda kendilerini üzen detayları unutamayanlar var.* Unutmayın “Tırtıllar asla kahverengi bot giymezler”.
Ek Okumalar:
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı: Gelişim Dönemleri ve Temel Kavramlar
Okul Öncesi Eğitiminde “Reggio Emilia Yaklaşımı” ve Çocuklar Üzerindeki Etkisi
IV. Ulusal Psikoloji Günlerinde Çiğdem Kağıtçıbaşı Anıldı
Kaynakça
- Aiello, B. (1988). The kids on the block and attitude change: A 10-year perspective. In H. Yuker (Eds.), Attitudes toward persons with disabilities (pp. 223–229). New York: Springer.
- Ball, S. and Bogatz, G.A. (1970). A Summary of the Major Findings in” The First Year of Sesame Street: An Evaluation”. Princeton, NJ: Educational Testing Service.
- Can, A. (1990). Televizyonda okul öncesi çocuklara yönelik Susam Sokağı programı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Carter, S. R. (1987). Use of puppets to treat traumatic grief: A case study. Elementary School Guidance and Counseling, 21 (3), 210–215.
- Huston, A. C., Anderson, D. R., Wright, J. C., Linebarger, D. L., & Schmitt, K. (2001). Sesame Street viewers as adolescents: the Recontact Study. In: S. Fisch & R. Truglio (Eds.), “G” is for “Growing”: thirty years of research on Sesame Street. Mahwah, NJ: Erlbaum.
- Mares, M.L. & Pan, Z. (2013). Effects of Sesame Street: A meta-analysis of children’s learning in 15 countries. Journal of Applied Developmental Psychology, 34, 140-151.
- Oades-Sese, G. V., Cohen, D., Allen, J. W., Lewis, M. (2014). Building resilience in young children the Sesame Street way. In S. Prince-Embury, & D. H. Saklofske (Eds.), Resilience interventions for youth in diverse populations (pp. 181-201). New York, NY: Springer
- Yılmaz, S. (2016). Televizyon programlarının çocukların eğitimindeki yeri “Susam Sokağı Örneği”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6(2), 205-219.