1943’te, Abraham Maslow’un geliştirdiği ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisi, insan davranışlarını anlamak için önemli bir çerçeve sunar. Beş temel ihtiyaç kategorisi, fizyolojik ihtiyaçlardan başlayıp kendini gerçekleştirme kavramına kadar uzanır (Yelkikalan, 2020). Ancak modern dünyada bu ihtiyaçların karşılıkları nasıl değişiyor?
Maslow’un Beş Katmanlı İhtiyaç Modeli
- Fizyolojik İhtiyaçlar: Hayatta kalma için temel ihtiyaçlar (yiyecek, su, uyku).
- Güvenlik: Fiziksel ve finansal güvenlik.
- Sevgi ve Aidiyet: Sosyal bağlar ve duygusal ilişkiler.
- Saygı: Özgüven ve başkalarının takdiri.
- Kendini Gerçekleştirme: Potansiyelin farkına varma ve kişisel gelişim.
Kendini Gerçekleştirmenin Önemi
Maslow, kendini gerçekleştirmeyi, bireyin potansiyelini tam anlamıyla ortaya koyması ve mutluluğa ulaşması olarak tanımlar. Bu süreç, bireyin farkındalık kazanması, ideallerine ulaşması ve yaratıcılığını geliştirmesiyle mümkündür. Modern dünyada bu ihtiyaç, kişinin kariyer hedeflerinden sanatsal üretime kadar birçok alanda kendini gösterir (Çoban, 2021).
Günümüzde Kendini Gerçekleştirme: Modern Toplumda Yeni Anlamlar
Maslow’un kendini gerçekleştirme aşaması, insanların potansiyellerine ulaşmalarını, kişisel hedeflerine varmalarını ve nihayetinde anlamlı bir yaşam sürmelerini temsil eder. Ancak günümüzde bu kavram, geçmişte olduğu gibi yalnızca bireysel başarı ve mutlulukla sınırlı kalmamaktadır. Modern toplumda, kendini gerçekleştirme daha karmaşık bir hale gelmiştir ve çok daha çeşitli yollarla kendini gösterebilir (Şengöz, 2022).
Günümüzde kendini gerçekleştirme, çok çeşitli alanlarda kendini ifade etme fırsatlarına dönüşmüştür. Bireyler, kariyerlerinde zirveye ulaşmaya çalışırken, sanatsal üretimlerinde özgünlük arayışına girerken ya da sosyal sorumluluk projelerinde yer alarak toplumlarına katkıda bulunmayı hedeflemektedirler. Kariyer hedefleri artık yalnızca finansal başarı ve statü arayışından ibaret değildir. İnsanlar, anlamlı işler yapmayı, işlerinden tatmin olmayı ve toplumsal sorumluluk taşıyan projelerde yer almayı kendilerini gerçekleştirmek için önemli bir yol olarak görmektedirler (Yelkikalan, 2020).
Örneğin, bir birey yalnızca iş yerinde daha başarılı olmak istemeyebilir; bunun yerine işini insanlara yardım etme, çevreye duyarlı üretim yapmak ya da toplumsal sorunlara çözüm bulma arayışına dönüştürebilir. Bu hem kişisel bir tatmin hem de toplumsal bir katkı sağlar. Özellikle sosyal medya sayesinde bireyler, kişisel gelişim yolculuklarını paylaşarak başkalarına ilham verebilirler (Çoban, 2021).
Kendini Gerçekleştirmenin Psikolojik Boyutu
Psikolojik açıdan kendini gerçekleştirme, sadece dışsal başarıyla ölçülen bir kavram değil, aynı zamanda bireyin içsel tatminini de içerir. Modern psikolojide, öz farkındalık ve içsel dengeyi bulma, kendini gerçekleştirme sürecinin kritik bileşenlerindendir. Bireylerin, yalnızca toplumun ve ailenin beklentilerine göre değil, kendi değerlerine ve inançlarına göre yaşamlarını şekillendirmeleri önemlidir (Şengöz, 2022).
İçsel motivasyon da bu sürecin önemli bir parçasıdır. Örneğin, bir kişi yaratıcılığını ifade edebilmek için sanatla ilgilenebilir ya da daha fazla bilgi edinmek için sürekli öğrenmeye odaklanabilir. Kendini gerçekleştiren bir kişi, kendi sınırlarını aşarak daha derin ve anlamlı bir yaşam arayışına girer.
Teknolojinin Etkisi: Dijital Dönüşüm ve Kendini Gerçekleştirme
Günümüz teknolojisi, kendini gerçekleştirme sürecine büyük bir etki yapmaktadır. Dijital dönüşüm, bireylerin daha geniş bir dünyaya erişmesini sağlamaktadır. Eğitim, kişisel gelişim, iş fırsatları ve sosyal bağlantılar internet üzerinden erişilebilir hâle gelmiştir. Bu da bireylerin kendini gerçekleştirme sürecinde farklı ve yaratıcı yollar aramalarını mümkün kılmaktadır (Yelkikalan, 2020).
Özellikle dijital platformlar, insanlara kendi seslerini duyuracak, yeteneklerini gösterecek ve fikirlerini paylaşacak bir alan sunmaktadır. Sosyal medya, kişisel bloglar, YouTube ve içerisinde çeşitli podcast’leri barındıran platformlar, insanların kendilerini ifade etmeleri ve toplumla bağlantı kurmaları için önemli araçlar hâline gelmiştir.
Sonuç: Kendini Gerçekleştirmenin Yeni Yüzü
Sonuç olarak; Maslow’un kendini gerçekleştirme aşaması, günümüzde çok daha geniş bir anlam taşımaktadır. Kariyer, kişisel gelişim, sanatsal ifade, toplumsal katkı ve içsel denge gibi farklı alanlarda kendini gösterebilen bu süreç, bireylerin sadece kendi potansiyellerini gerçekleştirmelerini değil, aynı zamanda dünyaya katkıda bulunmalarını da teşvik eder. Teknolojinin sağladığı imkanlar, bu yolculuğun daha ulaşılabilir ve çeşitlenmiş olmasını sağlar. Kendini gerçekleştirme, artık sadece bireysel bir başarı değil, aynı zamanda daha adil, eşitlikçi ve sürdürülebilir bir dünya için atılan önemli bir adımdır (Şengöz, 2022).
Ek Okumalar
Bir Arayışın İki Yönü: Nietzsche ve Jung’da Üstün İnsan ve Bireysellik
Kaynakça:
Yelkikalan, N., & Ark. (2020). Girişimcilik ve kalkınma dergisi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(3), 15-30.
Çoban, G. S. (2021). European journal of educational and social sciences. European Journal of Educational and Social Sciences, 8(2), 112-119.
Şengöz, M. (2022). JRES. Journal of Research in Educational Studies, 12(4), 205-215.
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörlerinden Berkant Cödel tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.