Anlatımsal (Öyküsel) Terapi pek çok terapi yaklaşımına kıyasla yeni bir akım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yeni yaklaşım psikoterapide “dördüncü dalga/güç” olarak nitelendirilir ve dikkat çekmek istediği konu bireyin hayatındaki problemlerin gelişiminde “dil” ve “öykü”nün yeridir (Çelik, 2017). Terapinin dayandığı temel felsefe, bireylerin özgürlük alanlarını genişleterek onları toplumdaki genel öykülerden ve bu öykülerin üzerlerinde yarattığı baskıdan kurtarmaktır (akt. Murdock, 2018, s.495). Bu yeni terapi akımının öncüleri Michael White ve David Epston antropoloji art alanına sahiptir ve bu da bireylerin öykülerinde kültürel ve tarihi unsurların irdelenmesinin sebeplerini açıklamaktadır (Murdock, 2018).
Terapi kuramları sağlıklı ya da fonksiyonsuzluk gösteren bireyleri ayrıştırırlar ve kuramlar fonksiyonsuzluğun sınırlarını kendi terapi anlayışları doğrultusunda çizerler. Anlatımsal Terapi kuramına göre bir bireyi terapiye getiren sebep deneyimledikleri öykülerin yaşadıkları hayatla tutarsızlık göstermesidir (akt. Murdock, 2018, s.498). Anlatımsal Terapi’nin nihai hedefi danışanın terapiye getirdiği problemli öyküyü yıkıp yerine yeni öyküler tasarlamaktır (akt. Murdock, 2018, s.500). Bu amaca ulaşmak için üç temel süreç izlenir. İlk aşamada danışan problemli öyküyü anlatır, sonraki aşamada yeni öyküler oluşturabilmek için yeni yollar aranır ve alternatif bir öykü yaratılır (re-storying, re-authoring, re-membering). Son aşamada ise öykünün devamlılığı için bir destek grubu oluşturulur (aile, arkadaşlar ya da diğer gruplar örn.; Anoreksia ile Mücadele Grubu).
Terapide kullanılan bazı temel teknikler mevcuttur. Bunlardan en önemlisi ve en çok başvurulanı soruşturmadır. Terapist sorular sorarak danışanın problemi dışsallaştırmasını yardımcı olur ve bu aşamada zihinde canlandırma tekniklerine de başvurulur (Murdock, 2018). Anlatımsal Terapi’deki ilginç uygulamalardan birisi de “Dışarıdan Tanık Uygulaması”dır. Dışarıdan gelen kişiler terapi konuşmalarına katılır ve terapist öyküyü onların gözünden de görmek ister. Bir diğer ilginç uygulama, terapide danışan ve terapistin yer değiştirmesidir. Danışanın terapistin rolünü alarak istediği danışma görüşmesini yapması talep edilir (Murdock, 2018).
Anlatımsal Terapi’de kullanılan bir başka uygulama ise “Reflektör Tutma Uygulaması”dır. Bu aşamada danışan ve terapist konuşurken bir ekip onları ayna arkasından izler daha sonra yanlarına gelip terapi süreciyle ilgili izlenimlerini ve düşüncelerini paylaşırlar ve daha sonra danışana işittikleri üzerine duygu ve düşüncelerinin ne olduğu sorulur (Murdock, 2018). Ayrıca Anlatımsal Terapi tekniğini benimseyen profesyoneller, yazılı metinlere çok önem verirler. Bazen seans içinde akıllarına gelmeyen ve söyleyemedikleri değerlendirme cümlelerini kağıda döküp danışana mektup olarak yollarlar. Terapistler bazen de danışanlarının davranışlarını pekiştirmek veya onları kutlamak için yazılı malzemeler kullanırlar (Murdock, 2018).
Kısaca ele almak gerekirse Anlatımsal Terapi kuramının ana hatlarını oluşturan bazı kavramlar vardır. Bunlardan biri danışanın terapiye getirdiği problemi anlatan öyküdür. Kurama göre hayat öykülerden oluşmaktadır ve bireyler zaman içinde yaşadıkları olayları sıraya koyarak anlamlı bir bütün haline getirirler (akt. Murdock, 2018, s.496). Anlatımsal Terapi kuramının terapideki odak noktaları; danışanın yaşamında onu etkileyen olaylar, köklerini temsil eden kültür ve kendisini nasıl değerlendirdiği gibi konulardır (Murdock, 2018). Anlatımsal Terapi’yi benimseyen danışmanlar, danışanı kendi hayatının uzmanı olarak nitelendirerek kendilerini görüş bildiren bir pozisyonda konumlandırmayı tercih ederler.
*Kitap önerisi: White ve Epstons (1990) “Terapötik Amaç için Anlatımsal Araçlar” (Narrative Means to Therapeutic Ends).
Kaynakça
Çelik, H. (2017). Psikoterapide Yeni Soluk: Öyküsel Terapi. Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi,4(1), 34-50.
Murdock, N. L. (2018). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları: Olgu sunumu yaklaşımıyla (2. baskı). (F. Akkoyun,
Ed.-Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörleri tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.