Filmde emekli öğretmen olan Anne ve George çifti mutlu ve huzurlu bir yaşam sürerken Anne’nin art arda geçirdiği inmeler ile yaşamlarının tümüyle değişimi gözler önüne serilmektedir. Anne karakterinin zamanla başkasına ihtiyaç duymaya başlaması ve George’un olanakları dahilde her koşulda Anne’nin yanında olmaya çalışmasını anlatan filmde aşkın, sevginin, bağlılığın, özverinin, merhametin ve saygının ‘gerçek’te ne olduğuna ilişkin önemli sahneler bulunmaktadır. İzleyiciyi ilerleyen sahnelerde duygusal olarak zorlayan bir yapıttır.
Yaşlılık psikolojisini anlamak için de izlenmesi gereken eserlerden biri olan Amour’un yaşlanma türleri açısından, George ve Anne karakterlerini Lawton & Brody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği ve Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği ile filmi izledikten sonra tamamen kendi kişisel görüşlerime ve film bütünlüğüne dayanarak puanlandırmaları yaptım, ayrıca karakterlere niçin o puanı verdiğimi belirttim.
(Uyarı: Yazıda filmden sahnelerden söz edilmektedir.)
Umarım yararlı olur ve keyif alarak okursunuz.
Yaşlanma türleri;
- kronolojik,
- fizyolojik,
- psikolojik,
- bilişsel,
- sosyal
olmak üzere beşe ayrılmaktadır. Yaşlanma türlerine göre filmin karakterlerinin incelemesi aşağıdaki gibidir.
Kronolojik ve Fizyolojik Yaşlanma
Kronolojik yaşlanma açısından bakıldığında filmde ana karakterler olan Anne ve George’un yaşları tam olarak verilmemekte ancak emekli öğretmen oldukları anlaşıldığında karakterlerin kronolojik olarak “yaşlı” olarak kabul edilebilecek yaştadırlar.
Anne karakteri fizyolojik olarak incelendiğinde üst üste felç geçirdiğini görmekteyiz. Yaşlılık döneminin de Anne geçirdiği felçler doğrultusunda ilk olarak eşine yarı bağımlı hale gelmektedir. Yemeğini hala yiyebilmekte ve eşine direktifler vererek bakıma ihtiyaç duyduğu konularda eşini yönlendirerek iş birliği halindedirler. Ancak felç geçirmeye devam ettiğinde konuşma yetisini kaybederek eşi ile arasındaki iş birliklerini büyük anlamda kaybetmişlerdir. Tüm vücut paralize hale geldiğinde tamamen yatağa ve bakıma muhtaç hale gelmiştir.
George karakterinin ise kendisinin ve eşinin ihtiyaçlarını giderebilecek kadar fizyolojik açıdan tam olarak sağlıklı olmasa da yaşam aktivitelerini yerine getirebilecek kadar yeterli olduğu söylenebilir. Ancak film ilerledikçe fiziksel aktivitelerde yavaşlama, yürümede denge bozulmalarının artması gibi ayrıntıları görmekteyiz.
Bilişsel, Sosyal ve Psikolojik Yaşlanma
Anne karakterinin felç geçirmesine rağmen geriye dönük bilgileri çağırmada yeterli işlevselliği gösterebildiğini görmekteyiz. Konuşmalarda kültür seviyesi yüksek, eğitimli biri olduğu anlaşılıyor. Ancak felç geçirdikçe ve konuşma yetisini kaybettikçe bilişsel açıdan tam olarak hangi düzeyde olduğunu anlamak zorlaşmaktadır.
George, ilk olarak Anne’nin kahvaltı sahnesindeki donuk yüz ifadesi karşında korkarak muslukta bezi ıslatmak için açtığı musluğu kapatmayı unutması sahnesini görmekteyiz. Film ilerledikçe aralarındaki diyaloglarda eski bilgileri çağırırken tam olarak anımsayamadığını ve sırasını karıştırdığını görmekteyiz. George’un da eğitimli ve kültürlü biri olduğu anlaşılıyor. Zaman ilerledikçe kelime dağarcığında daralmalar olduğunu görmekteyiz. Eşinin hastalığının verdiği sürekli tedirgin bir halde olmasından dolayı en ufak seste ‘’ne oluyor?’’, ‘’neren acıyor?’’ sorularını sürekli kullandığını görüyoruz. Filmin son sahnelerinde çiçekleri makas ile kesmeye çalıştığı sahnede makası çiçeğin sapına isabet ettirmekte zorluk çektiği görülmektedir.
Çifti sosyal yaşlanmalarını incelediğimizde ise filmin başlangıç sahnesinde çiftin konserde olduğunu görmekteyiz ve ileride ki konuşmalara baktığımızda çiftin sosyal aktivitelere aktif olarak katıldığı varsayımında bulunabiliriz. Ancak Anne felç geçirdikten sonra çiftin iyice eve kapandığı ve kimse ile ihtiyaç olmadığı sürece iletişime geçmeyi tercih etmediklerini görmekteyiz. Git gide kendilerini dış dünyadan soyutlamak istediklerini belirtecek sahneleri filmde görmekteyiz. Örneğin apartman görevlisi ve eşi onların evinin ihtiyaçlarını gidermek için eve her gittiklerinde Anne karakteri ile hiç iletişim kurmadıklarını görüyoruz. Oysa ki filmin başında evlerinin kilitinin zorlandığını görünce endişelenen Anne Matilda ile aralarında komşularının evine giren hırsız hakkında yaptıkları konuşmadan bahsediyor. Rahatsızlık geçirmeden önce sosyal biri olarak nitelendirebileceğimiz Anne hastalandıktan sonra kendini diğer insanlardan soyutladığını görebilmekteyiz. Apartman görevlisi ve eşi Anne için sundukları iyi dileklerini George aracılığı ile iletebilmeleri mümkün olduğunu görüyoruz. Aslında George’un ayrımı yaptığını söyleyebilmemiz mümkün kızlarının Anne ile görüşmesini kısıtlamaya çalıştığını görmekteyiz.
Film bütünü itibariyle karakterleri psikolojik yaşlanma açısından incelediğimizde; Anne’nin geçirdiği felç sonucu eşine yük olduğunu ve onu zorladığını düşündükçe tekerlekli sandalyeye bağımlı olduğu zamanlarda eşine ölmek istediğini belirtmesi yıprandığını belli etmektedir. İlk yatağı ıslattığı gecenin sabahında tuvalete hızla girmeye çalışması duyduğu yoğun öfke ve suçluluk duygusunu yansıtmaktadır. Eve doktor, bakıcılar, apartman görevlisi ve eşi, kızı, öğrencisi gelmesine rağmen çok uzun sohbete dayalı ilişkiler kurmaması kendini dış çevreden soyutlama isteğin de psikolojik olarak yıprandığını sonucuna ulaşabiliriz.
George’un eşine destek olma isteği ve daha iyiye gitme umudunun olduğunu ilk felçten sonra yoğun olarak yaşadığını ve bu doğrultuda davranışlar sergilediğini görmekteyiz. Ancak Anne git gide kötüleştiğinde bu umudunu kaybederek sürekli eşine bir şey olacağı korkusunu yaşadığını, sürekli tedirgin halde devam ettiğini görmekteyiz. Sevdiği kişinin sürekli acı çektiğini görmenin onun duygudurumunu olumsuz yönde etkilediğini en sonunda Anne’nin acı çekmesine dayanamadığı için onu öldürmesinden anlayabiliyoruz. Kızı ile konuştukları sahnede “Her geçen gün daha iyiye gitmesini beklerken gitmiyor” cümlesi ile umutsuzluk ve çaresizlik hissetmeye başladığı varsayımında bulunabiliriz.
Yaşlılık psikolojisinde de tanı koymada yardımcı olmak için ve hasta takibi yapmak için “Lawton & Brody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” ve “Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” kullanılmaktadır.
| George | Anne | |
| Telefon Kullanabilme | Birkaç iyi bilinen numarayı çevirebilir (1); Filmde George’nin hiç arama yapmadığı daha çok gelen aramaları cevapladığını anımsadığım için bu kategoride puanlanıdırma yaparken kararsız kaldım ancak George’nin genel durumunu ele aldığımızda arama yapabileceği çıkarımını yaptım. Bu nedenle sıfır puan verdim. | Telefonu hiç kullanamaz (0); Bedensel olarak paralize hale gelmesi ve hastalığı ilerledikçe konuşma yetisini kaybetmesi sebebiyle telefonu kullanabilecek halde değildir. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Alışveriş | Küçük alışverişlerini kendisi yapar (0); Genel olarak evin gereçlerini apartman görevlisi ve görevlinin eşinin sağladığı görülmekte ancak film sonuna doğru George’nin dışarı çıkıp çiçek aldığı sahneyi görüyoruz. Bu nedenle sıfır puan verdim. | Alışveriş yapamaz (0);Öncesinde alışveriş yapabilecek halde olan Anne karakteri geçirdiği felçler sebebiyle bu yetisini kaybetmiştir. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Yemek Hazırlama | Yeteri kadar yemeği planlar ve servis edebilir (1); Anne için yemek hazırladığını tariflerde farklı şeyler denediğini ve ona yedirdiği sahneleri görmekteyiz. Bu nedenle bir puan verdim. | Yemeklerin hazırlanması ve servis edilmesine ihtiyacı vardır (0); Filmin ilk başlarında Anne’nın eşine yemek hazırladığı servis ettiğini görmekteyken ilerleyen sahnelerde Anne’nin yemek servis edilmesine hatta başkası tarafından yedirilmesi ihtiyacı vardır. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Ev Temizliği |
Bulaşık yıkama, yatak yapma gibi günlük hafif işleri yapabilir (1); Evin düzeninde günlük işleri yapabildiğini görmekteyiz. Bu nedenle bu kategoride bir puan verdim. | Tüm ev idame işlerinde yardıma ihtiyaç duyar (0); Ev işlerini yapabilecek, düzen sağlayacak ya da düzeni sağlayabilecek becerilerini kaybetmiştir. Kendi kişisel temizlik işlerini dahi yapamayacak durumdadır. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Çamaşır | Kişisel çamaşırlarını tamamen kendisi yıkar (1); Kendi kişisel temizliğini (traş olma gibi) yapabildiğini görebildiğimiz sahneler olduğu için bu kategoride bir puan verdim. | Tüm çamaşır işi başkaları tarafından halledilmek zorundadır(0); Anne karakterinin üstünü bakıcı ve George değiştirir. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Yolculuk | Toplu taşım araçlarından bağımsız olarak faydalanır veya kendi arabasını kullanır (1); Dışarı çıkıp ufak alışverişler yapabildiği sahneler görmekteyiz (çiçek alıp döndüğü sahne gibi). Filmin başlarında da Anne ile otobüse bindiği sahneyi görmekteyiz. Filmin bütününe baktığımızda George’nin hala aynı işlevi sürdürebilecek yeterlilikte olduğunu düşündüğüm için bir puan verdim. | Yolculuk başkalarının yardımı ile taksi veya otomobille sınırlıdır (0); Anne’nin yanında onu taşıyacak kişi veya kişiler bulunduğunda hastane vb. yerleri ulaşım sağlayabileceğini görmekteyiz. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| İlaçlarını Kullanabilme Sorumluluğu | İlaçlarını zamanında ve belirtilen dozda alabilir (1); Anne’nin ilaçlarını ve yemeklerini yedirmesinden dolayı kendii ihtiyaçlarını da karşılayabileceğini düşündüğüm için bir puan verdim. | İlaçlarını kendi başına düzenli kullanamaz (0); Yemeğini kendi başına yiyemediği için yemek yemeyide reddeden Anne’nin ilaçlarınıda kendi başına düzenli olarak kullanabileceğini düşünmüyorum. Ancak ilk geçirdiği felç sonrasında bu işlevi yerine getirebilecek durumdayken film sonuna baktığımızda birçok yetisini kaybettiğini görmekteyiz. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Mali İşler | Bağımsız olarak tüm mali işlerinin üstesinden gelebilir (1); Bakıcıları işte alma, işten çıkarma gibi işleri George yürüttüğü için bir puan verdim. | Mali işlerini takip edemez (0); Eve gelen bakıcıların ödemesini yapan kişi George olması sebebiyle sıfır puan verdim. |
- “Lawton & Brody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” Anne karakterinin ele alarak değerlendirdiğimize Anne’nin aldığı toplam skor sıfırdır. Skor aralığı 0-8 olan bu ölçekte daha düşük skor daha fazla bağımlılık anlamına gelmektedir. Anne bu konumda aldığı puana göre değerlendirildiğinde tam bağımlı olarak nitelendirilmektedir.
- “Lawton & Brody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” George karakterini ele alarak değerlendirdiğimizde karakterin aldığı toplam skor yedidir. Skor aralığı 0-8 olan bu ölçekte daha düşük skor daha fazla bağımlılık anlamına gelmektedir. George aldığı puana göre değerlendirildiğinde neredeyse bağımsız olarak nitelendirilmektedir.
Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği hastalığa özgü bir ölçek değildir. Yaşlılık psikolojisinde tanı koymada yardımcı ve hasta takibi yapılması için kullanılan bir ölçektir. Hastanın günlük işlerinde banyo yapma, giyinme, tuvalet yapma, taşınma, tuvaletini tutabilme, beslenme gibi temel durumlarda bağımlı olup olmadığını anlamak için kullanılır. Film karakterleri için yapılan puanlandırmanın tablolaştırılmış hali aşağıda verilmiştir.
| |
George | Anne |
| Banyo Yapma | Bağımsız(1 puan); Kendi tıraşını yapabildiğine dair filmde sahne görüyoruz. Bu neden bir puan verdim. |
Bağımlı (0); Anne’nin tamamen felç olduktan sonra banyosunun bakıcısının yaptırdığı sahneyi görüyoruz bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Giyinme | Bağımsız(1 puan); Filmde George’nin bu konuda bir sorun yaşadığına dair sahneler yok hem kendi hemde Anne’nin giyimini sağlayabildiğini görmekteyiz. Bu nedenle bir puan verdim. | Bağımlı (0); Tamamen felç geçirdiği için giyinmesininde bakıcısı ya da George tarafından gerçekleştirildiğini görüyoruz. Bir sahnede ayakkabısı çorabını giydirirken George ile sohbet ettiği sahneyide filmde görmekteyiz. Bu sıfır puan verdim. |
| Tuvalet Yapma | Bağımsız(1 puan); Kendi temizliğini ve Anne’nin temizliğini sağlayabildiği için bir puan verdim. | Bağımlı (0); Anne’nin bir sabah yatağını ıslattığını görmekteyiz. Daha sonra film ilerledikçe bakıcının Anne’ye alt bezi bağlayışı ile George nasıl bez bağlanacağı ile ilgili bilgi verdiğini görüyoruz bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Taşınma (Transfer) | Bağımsız(1 puan); Dışarı çıkıp ufak tefek alışveriş yapabildiğini görüyoruz. Ev içinde odadan odaya bazen duvarlara tutunarakta olsa ilerleyebildiği için bir puan verdim. | Bağımlı (0); İlk olarak tekerlekli sandalyeye bağımlı olan Anne’ye George akülü sandalye alıyor ancak tekrar felç geçirdikten sonra tamamen yatağa bağımlı hale gelen Anne transfer içinde başkasına ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle sıfır verdim. |
| Tutabilme (Kontinans) | Bağımsız(1 puan); George’nin mesane kontrolünü sağlayamadığına dair bir sahne görülmediği için bir puan verdim. | Bağımlı (0); Mesane kontrolünü ilk kaybettiği gece yatağı ıslattığı sahneyi görmekteyiz. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
| Beslenme | Bağımsız(1 puan); George kendi yemeğini kendi yiyebilme becerisini sürdürmeye devam ettiği için bir puan verdim. | Bağımlı (0); Yemeğini George’nin hazırladığı ve yedirdiği sahneleri görüyoruz. Bu nedenle sıfır puan verdim. |
- “Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” bu ölçekten Anne’nin aldığı toplam puan sıfırdır. Aldığı puana göre Anne tam bağımlıdır.
- “Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği” bu ölçekten George’nin aldığı toplam puan altıdır. Aldığı puana göre George tam bağımsızdır.
