Farklı bir yerde uyandığınızı ve oraya nasıl gittiğinizi bilmediğinizi, hafızanızda boşluklar olduğunuzu düşünün, ne yapardınız? Dissosiyatif (Çözülmeli) kimlik, kimlik çözülmesi, çoğul kişilik bozukluğu nedir? Kimlik çözülmesi neden olur? Alter kişilikler birbirinden haberdar mıdır? Kimlik çözülmesi bozukluğu yaşayan birey ne hisseder, neler yaşar? Beyza’nın Kadınları, Eve’in Üç Yüzü (Three Faces of Eve) gibi filmlere konu olan kimlik çözülmesi bozukluğu Sybil filminde gerçek bir hikayeden uyarlanarak karşımıza çıkıyor.
Çözülme (Dissosiyasyon) Bozuklukları DSM-5 Tanı Ölçütleri**
α. İki ya da ikiden çok ayrı kişilik durumu ile belirli kimlik bölünmesi. Bu durum, kimi kültürlerde cin çarpması yaşantısı olarak tanımlanır. Kimlikte bu bölünme, kendilik duyumunda ve eylemlerini yönetebilirlik algısında sürekliliğin belirgin olarak bozulmasını kapsar ve duygulanım, davranış, bilinçlilik, bellek, algı, biliş ve/ya da duyusal-devinsel işlevsellikte bununla ilişkili değişiklikler bulunur. Bu belirti ve bulgular, başkalarınca gözlenebilir ya da kişi bunları bildirir.
b. Sıradan bir unutkanlıkla açıklanamayacak bir biçimde, günlük olayları, önemli kişisel bilgileri ve/ya da örseleyici olayları anımsarken yineleyici boşluklar olması.
c. Bu belirtiler, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
d. Bu bozukluk, genel kabul gören kültürel ya da dinsel bir uygulamanın bir bölümü değildir.
Not: Çocuklarda bu belirtiler imgesel oyun arkadaşları ya da başka düşlemsel oyunlarla daha iyi açıklanamaz.
e. Bu belirtiler, bir maddenin (örn. alkol esrikliği sırasında ortaya çıkan bilinç kararmaları ya da davranış kargaşaları) ya da başka bir sağlık durumunun (örn. kompleks parsiyel katılmalar) fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz.
Sybil, hafızasında boşluklar olduğu ve yaptığı şeyleri hatırlamadığı için psikiyatra giden bir kadındır. Histerik olarak yönlendirilen Sybil’a Doktor Wilbur psikanaliz uygulamaya başlar. Terapiler ilerledikçe çoklu kişilik fikri oluşan Doctor Wilbur, bu rahatsızlığı meslektaşına kabul ettiremez. Peki Sybil kaç kişiliğe sahiptir, kişilik bölünmesi ne zaman başlamıştır, bu kişilikler kimlerdir ve ne zaman ortaya çıkar, tedavide nasıl bir yol izlenecektir?
1973 yılında Flora Rheta Schreiber tarafından kaleme alınan ve Shirley Ardell Mason’un gerçek yaşam hikayesi olan Sybil, Doktor Cornelia Wilbur ve hastası olan Shirley Ardell Mason’ın terapi seanslarından yola çıkılarak yazılmıştır. Çoklu kişilik bozukluğunun tanı kitaplarında yer almasına katkı sağlamıştır. Doktor Wilbur’un çoklu kişilik bozukluğuyla ilgili çalışmaları “Wilbur Paradigması” olarak bilinir. Kimlik çözülmesi bozukluğunu merak ediyorsanız, gerçek hikayeden uyarlanan bu filmi izlemenizi öneririm.
Orijinal İsmi: Sybil
Tür: Dram
Vizyon Tarihi: 7 Haziran 2008
Yapımı: 2007 – ABD
Süre: 89 dk
Kaynak: Şar, V. (2018). Dissosiyatif Bozukluklar. https://www.researchgate.net/profile/Vedat_Sar/ adresinden alındı**
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörleri tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.