Suç Korkusu

Ferraro’ya göre (1995) suç korkusu “bireyin suç veya suçla ilişkilendirdiği sembollere karşı geliştirdiği duygusal endişe ya da korku tepkisidir” (akt. Yazgan ve Kurtkapan, 2020). Suç korkusu, sadece suçun varlığıyla alakalı değildir (Dolu vd., 2010).

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde güvenlik ihtiyacı ikinci sırada yer alır ve bireyin yaşamının devamı için güvende olması ve güvende hissetmesi önemlidir. Ferraro’ya göre (1995) suç korkusu “bireyin suç veya suçla ilişkilendirdiği sembollere karşı geliştirdiği duygusal endişe ya da korku tepkisidir” (akt. Yazgan ve Kurtkapan, 2020). Suç korkusu, sadece suçun varlığıyla alakalı değildir (Dolu vd., 2010). Bireyin gelecekte suça maruz kalma durumuna yönelik endişe ve korkulardır.

Suç Korkusuyla İlgili Yapılan Çalışmalar

Suçun doğrudan ve dolaylı olarak mağduru olmak bireyde suç korkusuna neden olabilir (Kul, 2013) ve suç korkusu bireyin gündelik yaşamını sürdürürken yaptığı aktiviteler üzerinde etkili olabilir. Mesela bireyler akşam eve dönerken tedirginlik hissedebilir (Callanan ve Teasdale, 2009; Öztürk, 2015).

Şanlıurfa ilinde yürütülen çalışmada bireylerin % 52,3’ü gece dışarıda olmayı ve % 49,8 bu zamanlarda toplu taşıma kullanmayı güvensiz bulduklarını belirtmiştir (Karasu, 2021). Daha önce kapkaç mağduru olan bireyler, tekrar suça maruz kalmamak için yanlarından para ve aksesuar gibi pahada ağır eşyalar taşımaktan kaçınmaktadır (Kul, 2013). Bunların yanında suç korkusu sadece bireyleri değil, bireyler arasındaki ilişkileri de etkilemektedir (Çolak ve Solak, 2017). Birey çevresindeki kişilerin suça maruz kalmaması için önlemler alabilir, onların davranışlarını kısıtlayabilir. Bunun yanı sıra bireylerin yeni kişilerle tanışmasında karşı taraftan zarar görme endişesi nedeniyle suç korkusu etkili olabilir.

Suç korkusu üzerinde suç olaylarının aktarılması etkilidir. Yapılan çalışmada suç haberlerini takip eden kadınların, takip etmeyen kadınlara kıyasla daha fazla suç korkusu olduğu bulunmuştur (Öztürk, 2015). Suç korkusuyla yapılan bir diğer çalışmada katılımcıların %70’i suçla ilgili olumsuz söylentilerden etkilenmektedir (Kul, 2013). Bu anlamda bireyin suça yönelik konuşmalara ve suç medyasına olan maruz kalması suç korkusu üzerinde etkili olmaktadır.

Suç korkusunda bireyin kendini güvende hissetmesi önemlidir. Bireyin evde yalnız yaşamasından, yaşadığı konuma kadar birçok etmen suç korkusu üzerinde etkili olabilir. Kul’un yaptığı çalışmada (2013) eşi ölen kişiler daha fazla suç korkusuna sahiptir. Kadıköy ilçesinde yaşayan ve ilçeyi ziyaret eden kişilerle yapılan bir çalışmada toplu taşıma ve ara sokaklar, “güvensiz” olarak nitelendirilmiştir (Erkan ve Sevin, 2018). Bursa ilinde gerçekleştirilen çalışmada yetersiz aydınlatma, yerleşim yerinin göç alması ve suç oranları suç korkusu üzerinde etkili olduğu bulunmuştur (Aytaş vd., 2015). Ayrıca “Suç ile damgalanan mekanlar, suç korkusunu arttırmaktadır” (Kul, 2013).

Cinsiyet ve yaş etmenleri suç korkusu üzerinde etkilidir. Örneğin yaşlı ve kadınlarda suç korkusunun daha fazla olduğuna dair çalışmalar vardır (Stafford ve Galle, 1984; Yazgan ve Kurtkapan, 2020). Suç korkusu suç türlerine göre farklılaşabilir. Şöyle ki yapılan araştırmalarda bireyler şahsa yönelik suçlara kıyasla mal varlığına yönelik suçlarda daha fazla suç korkusuna sahip olduğunu göstermektedir (Öztürk ve Yıldız, 2017). Yazgan ve Kurtkapan’ın yaptıkları çalışmada (2020) yaşlı bireylerde en fazla dolandırıcılık türü suçlara yönelik suç korkusu bulunmuştur. Kadınların ise erkeklere kıyasla ev içi hırsızlık, cinsel taciz, tecavüz, öldürülme, silahlı saldırı, gasp ve kapkaç suç türlerine dair suç korkuları daha fazladır (Kul, 2013).

Sonuç olarak

Suç olgusu bireyin kendi ve çevresinin gelecekte maruz kalabileceği suç olaylarına yönelik endişe ve korkudur. Araştırmalar cinsiyet, yaş gibi etmenlerin suç korkusunda önemli olduğunu göstermiştir. Suç korkusunun oluşmasında bireyin suça maruz kalması, suç olaylarına yönelik izledikleri ve duydukları ve yaşadıkları çevre etkili olmaktadır.

Ek Okumalar

Toplumsal Cinsiyet Dosyası: Suç

İnanılması Güç ama Gerçek: Çocuk ve Suç

Adli Psikoloji | Psikoloji Ağı Uzmanlık Serisi#1

Kaynakça

  • Aytaç, S., Derdiman, R., Baştürk, Ş., & Bilir, B. Ö. (2015). Kent Güvenliği Olarak Suç Korkusu: Bursa Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi3(3), 259-267.
  • Callanan, V.J. ve Teasdale, B. (2009). An exploration of gender differences in measurement of fear of crime,Feminist Criminology, 4(4), 359-376.
  • Çoklar, I., & Solak, N. (2017). Suç korkusu: Tanım, ölçüm ve belirleyiciler. Nesne Psikoloji Dergisi5(10), 311-328.
  • Dolu, O., Uludağ, Ş., & Doğutaş, C. (2010). Suç korkusu: nedenleri, sonuçları ve güvenlik politikaları ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi65(01), 57-81.
  • Erkan, N. Ç., & Sevin, B. (2018). Suç Korkusu Konusunda Bir İnceleme: Kadıköy Örneği. Planlama28(3), 315-327.
  • Ferraro, K. F. (1995). Fear of Crime: Interpreting Victimization Risk. Albany.
  • Karasu, M. A. (2012). Kent kültürünün suça etkisi – Şanlıurfa örneği. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi20(2), 71-103.
  • Kul, M. (2013). Suçtan Daha Büyük Suç Korkusu. Yeniyüzyıl Yayınları.
  • Öztürk, M. (2015). Medya ve suç korkusu arasındaki ilişki. International Journal of Social Science, 251-263.
  • Öztürk, M., & Yıldız, M. (2017). Yaşam doyumu ve suç korkusu arasındaki ilişki (Mersin örneği). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi15(1), 1-30.
  • Stafford, M. C., & Galle, O. R. (1984). Victimization Rates, Exposure to Risk, and Fear of Crime. Criminology, 22(2), 173–185. doi:10.1111/j.1745-9125.1984.tb00295.x 
  • Yazgan, Ç. Ü., & Kurtkapan, H. (2020). Yaşlı bireylerde yaşam memnuniyeti ve suç korkusu durumunun belirlenmesi: tanımlayıcı bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi30(1), 373-381.

*Bu yazı Psikoloji Ağı editörlerinden Şevval Kınay tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.

Bir yorum yap

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir