Sosyal Fobi, toplum ya da yabancılar önünde kendisini küçük düşürecek, utandıracak bir şey olmasından korkma ve bu ortamlardan kaçınma durumudur. Hayatının pek çok alanında olumsuz sonuçlar yaratabilen, yaşam boyu görülme sıklığı bakımından en yaygın anksiyete bozukluğudur. İki tip şeklinde bulunur. Toplum önünde konuşma, dışarıda yemek yeme, başkaları yanında yazı yazma, telefon kullanma, genel tuvaletleri kullanma durumlarında ortaya çıkan özgül tip. Toplum tarafından incelenmesinin mümkün olduğu her yerde ortaya çıkan genelleşmiş tip.
Sosyal fobinin temelinde mizaç, yetiştirilme şekilleri, akran ilişkileri ve olumsuz yaşam olayları gibi çeşitli değişkenlerin rol oynadığına, bu değişkenlerin bireylerde olumsuz temel inançlar oluşturması ile ilişkili olarak sosyal fobi belirtilerine yol açtığına dair bulgular bulunmaktadır. Sosyal ortamda bulunmak hemen her zaman kaygıya neden olur ve bu bazı zamanlarda panik atak derecesine gelebilir. Bu durumda kişi ya ortamdan bulunmaktan kaçınır ya da yoğun kaygı veya sıkıntı ile duruma katlanır.
Psikanalitik yaklaşım sosyal fobinin sahne anksiyetesinin genelleşmiş bir biçimi olduğunu ve aynı dinamiklerin rol oynadığını belirtmektedir. Bu görüşe göre sahne anksiyetesi herkeste görülen bir durumdur ancak kişi sahnede olmadığında da kendini sahnede gibi hissederse sosyal fobik bir durum ortaya çıkar. Davranışçı ve Bilişsel yaklaşıma göre ise sosyal fobi sosyal ilişkiler sırasında travmatik yaşantıların bizzat yaşanması ya da başkasının yaşadıkları aracılığıyla öğrenme ile ortaya çıkar.
Sosyal fobi kişinin hayatını etkilediği için fark edilmesi kolay bir rahatsızlıktır. Kişi durumun farkına varamadığı zaman aşağıdaki sorular sorulup danışanın durumu anlaşılabilir.
- Birtakım korkularınız var mıdır?
- Birtakım nesne veya durumlardan kaçmak için özel çaba gösterdiğiniz olur mu?
- Yabancıların önünde rezil olmak gibi devamlı bir korkunuz var mı?
- Kalabalık ortamlarda çok korku, heyecan olur mu?
- Dışarıda iken çok rahatsız olduğunuz durumlar olur mu?
Kaynak: Sosyal Fobi Etyolojisine Yönelik Gelişimsel Bir Model
