Psikologların Yükselişi

Psikoloji uzmanlarına olan talep her yerde artıyor!

Psikologlar zaten uzun süredir terapi ofislerinin dışında çalışıyor. Şimdilerde ise psikoloji uzmanlarına olan talep giderek yayılıyor. Bu durum belki ruh sağlığı alanındaki damgalamanın azalmasıyla ilgilidir, belki de pandemi sonrasının bir artçı şokudur. Belki de sadece modern çağın uzun süredir devam eden hızı ya da geleceğin belirsizliğine ilişkin yarattığı genel algı ile ilgilidir. Sebep ne olursa olsun, psikologlar kendilerini hükûmet ve medyada, film setlerinde, teknoloji girişimlerinde ve başka yerlerde daha büyük, daha görünür rollere sahip olmuş halde buluyorlar. Amatör ve profesyonel pek çok sporcuyla çalışmış olan spor psikoloğu Justin Anderson geleneksel ve en maço sporcuların bile artık psikolojik destek aradığını söylüyor. Anderson İnsanların stres seviyeleri artıyor ancak bu stresi yönetmek için sahip oldukları araçlar aynı kalıyor” diyor. Artık hem ruh sağlığı daha önemli olarak görülüyor hem de psikologların farklı iş kollarında fayda sağlayabilecek yetenekte oldukları kabul ediliyor.

Bunun nedeni, psikoloji eğitiminin veri analizinden işlevsel multidisipliner ekipler oluşturmaya kadar çeşitli becerileri içeriyor olmasıdır.

Akademisyen olarak çalışırken yakın zamanda Ulusal Engellilik, Bağımsız Yaşam ve Rehabilitasyon Araştırmaları Enstitüsü’nün yönetimine geçen doktoralı psikolog Anjali Forber-Pratt “Burada, psikologların sahip olduğu eğitimle örtüşen gerçekten çok fazla şey var” diyor ve ekliyor “klinik alana veya akademik rotaya girmek istemiyorsanız, muhtemelen şimdiye kadar fark etmediğiniz gerçekten zengin ve sağlam fırsatlar var.”.

Eşitliği Desteklemek

Belki de psikologlara olan talebin en hızlı arttığı alanlar eşitlik, çeşitlilik ve kapsayıcılıktır (EÇK). Kurumların EÇK ile ilgili ayırdıkları kadro sayısı 2015 ile 2020 arasında %71 arttı (LinkedIn Talent Blog, 2 Eylül 2020). K. Parks Consulting’in sahibi doktoralı endüstriyel ve organizasyonel psikolog olan Kizzy Parks, tüm bu kadrolar psikologlar tarafından doldurulmasa bile psikoloji geçmişinin bu alanlarda son derece değerli görüldüğünü vurguluyor. Parks,Yalnızca ekiplerin nasıl etkileşime girdiğini değil, aynı zamanda ofis politikaları ile bireysel kişilik özelliklerinin nasıl etkileşime girdiğini anlamak da önemlidir.” diyor ve ekliyor “artık ırkı, cinsiyeti, eğitim seviyesini ve birçok şeyi göz önünde bulundurmanız gerekiyor.”.

Parks uzun süredir çeşitlilik danışmanlığı yapıyor, ancak 2020’deki ırksal adaletsizlik tartışmalarından sonra bir değişim gördüğünü söylüyor. Şimdilerde kuruluşların çeşitliliğe her zamankinden daha fazla önem verdiğinin ve psikologların bu alanda anlamlı bir değişiklik yaratmaya ön ayak olabileceğinin altını çiziyor.

Parks, “Kurumlar için önceden belki bazı testler, belki biraz strateji ya da ‘hadi biraz eğitim yapalım’ gibi şeyler yeterliyken, şimdi daha gerçek ve uzun vadeli bir planlar yapılıyor” diyor. Güvenilir ve geçerli değerlendirmeler yapma yeteneği, psikologları bu rolde değerli kılıyor, diye ekliyor.

Ferdman Consulting’de organizasyon psikoloğu ve müdürü olan Bernardo Ferdman, ırksal farklılıklara gösterilen ilginin EÇK’ye olan ilgiyi artırdığını, bunun da alana birçok farklı aktörün girmesini sağlığını söylüyor. Ferdman, EÇK konusunda yetenekli olanların yalnızca psikologlar olmadığını ancak veri, araştırma ve insan etkileşimi konusundaki geçmişleri göz önüne alındığında psikologların standartları yükseltmeye yardımcı olabileceklerini vurguluyor.

EÇK çalışmaları akademide de büyüyor. Spelman Koleji’nde doktoralı klinik toplum psikoloğu olan Natalie Watson-Singleton, Emory Üniversitesi’nde istismardan kurtulan Siyah kadınlar için bir sağlık hizmetleri programı olarak kurulan Nia Projesi‘nin çeşitlilik ve içerme eğitim direktörüdür. Watson-Singleton, çeşitlilik eğitimi sağlıyor ve eşitlik bakış açısıyla programın prosedürlerini ve politikalarını geliştirmek için personelle birlikte çalışıyor. Akademik-tıbbi bir ortamda böyle bir rolün resmiyet kazandığını görmek alışılmadık bir durum, ancak Watson-Singleton’ın ileriye dönük olarak bunun öncelik kazanacağını ve
finanse edileceğini umduğu belirtiyor. “Bu tür rollerin ortaya çıkışını ve gerçekten anlam kazandığını görmek için kurumsal düzeyde yapılacak çok derinlikli çalışmalar var” diyor.

Politikayı Etkilemek

Psikologlar artık kamusal alanda da genişletilmiş roller üstleniyorlar ve bu bazen EÇK perspektifinden oluyor: Doktoralı danışman psikolog Amber Hewitt kısa süre önce Washington D.C.’nin ilk baş eşitlik memuru olarak seçildi. Yale Üniversitesi’nde kültürel çeşitliliğe odaklanan doktoralı sosyal psikolog olan Jennifer Richeson, Eylül 2021’de ABD başkanın bilim ve teknoloji danışmanları konseyine nörobilimci Frances Coón ile birlikte atandı. Obama ve Trump yönetimlerine engellilerle ilgili danışmanlık yapmış olan Bağımsız Yaşam ve Rehabilitasyon Araştırmaları Enstitüsü’nün yönetimindeki doktoralı psikolog Forber-Pratt “Bu bana farklı türde bir etki yaratmak için gerçekten eşsiz bir fırsat gibi gelmişti” diyor.

Politika ve hak savunuculuğu, psikolojik uygulamanın doğal sonuçları olabilir. Howard Üniversitesi’den danışmanlık psikolojisi profesörü Ivory Toldson, kariyerine çeşitli topluluklarda ve Atlanta’daki cezaevinde çalışarak başladı. Danışanlarının sorunlarının
toplumsal nedenlerini görmezden gelemezdi. İş beni düşündürmeye başladı diyor Toldson, “toplumumuzun insanların hayatlarını şekillendiren yönlerine nasıl bakıyoruz ve bunun bir psikoloğun çalışmasıyla nasıl bağlantısı olabilir?”.

Bazı psikologlar politik bir rol de benimsiyorlar. California Üniversitesi’nde psikolog ve profesör olan Cynthia Ann Telles, Haziran 2021’de ABD’nin Kosta Rika büyükelçisi olarak görev yapmak üzere aday gösterildi; bu, sağlık alanında uzun bir hayırseverlik ve hükümet danışmanlığı çalışmalarından doğan bir fırsattı. Psikoloji, ABD Kongresi için de değerlidir: California’nın 27. Bölgesini temsil eden bir kongre üyesi olan Judy Chu, yirmi yıl boyunca psikoloji öğretimi yaptı. Özellikle koronavirüs pandemisi sırasında Asya karşıtı ırkçılıkla mücadele konusunda sesini yükseltti. Chu, psikoloji geçmişinin bir nimet olduğunu söyledi. “Aktif dinleme siyasette çok büyük bir araç çünkü çoğu zaman insanlar sadece sesini duyurmak istiyor” dedi. “Elbette, sorunlar hakkında bir şeyler yapmalısın, ama insanların duygularını onaylamak seni yolun yarısından daha fazlasına götürür.”

Terapiden Teknolojiye

Yüksek bir duygusal zeka teknoloji alanında da değerlidir ve psikologlar kendilerini bu alanda multidisipliner takımlarda çalışırken bulabilir. Her türden teknoloji şirketi yıllardır psikologları işe alıyor. Microsoft, Google ve Facebook gibi büyük isimlerin hali hazırda çok sayıda psikolog personeli var ve psikoloji geçmişine sahip insanlar şimdi yeni şirketlerde çok daha fazla uygun pozisyon buluyor.

Forbes dergisine göre, yatırımcılar yalnızca 2020’de ruh sağlığı girişimlerine 1,5 milyar dolar sağladı ve bu rekor düzeyde. Psikologların klinik alanda yaptığı çalışmalarla ilgili geri bildirimde bulunmak için makine öğrenmesini kullanan bir şirkette doktoralı psikolog ve klinik yapay zeka yöneticisi olan Brian Pace, teknoloji şirketlerinin hepsi psikolog çalıştırmasa bile artık pek çoğu psikoloji alanında daha ciddi işler yapmaya çalışıyor diyor. Psikologlar yalnızca klinik bilgi ve veri becerilerine sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda bu şirketlerde üretilen ürünlerin erişilebilir, adil ve mümkün olduğunca yansız olarak geliştirilmesine de yardımcı olabilirler. Pace, psikologların teslimat konularını düşünme ve teknoloji ürünlerinin nasıl kullanıldığını takip becerisine sahip olduklarını söylüyor. “Bu platformların nasıl geliştirildiği, çalıştırıldığı ve kullanıldığı konusunda insanların nabzını tutabilecek en iyi kişiler psikologlardır” diyor.

Pace, Lyssn’de yer alan dört kişilik psikolog ekibinden biridir. Ancak teknoloji alanında çalışan psikologlar genellikle kendilerini kadrodaki tek ruh sağlığı uzmanı olarak bulurlar. Örneğin sosyal kaygısı olan bireylere yardımcı olmak için uygulama tabanlı programlar geliştiren bir teknoloji şirketinde klinik psikolog ve ruh sağlığı direktörü olan Ali Mattu için durum böyle.

Bu tek kişilik rolü kabul etmek ürkütücü görünebilir, ancak Mattu, klinik alandaki deneyiminin onu bir ekip içinde “odadaki uzman” olarak çalışmaya hazırladığını söylüyor. Mattu, teknoloji alanıyla ilgili “birçok psikolog orayı kendi için yer olmayan bir dünya” olarak düşünebilir ancak “bu tamamen yanlış.” diyor.

Eğlence ve Spor

Ruh sağlığı konusundaki damgalama azaldıkça, psikologların kamusal görünürlüğü arttı. Dijital pazarlama ajansı 10 Yetis’e göre, psikologlar artık ResponseSource ve HARO medya gibi talep hizmetleri aracılığıyla en çok aranan uzmanlar. 6 aylık bir süre boyunca firmalar, psikologlar için haftada ortalama üç talep aldı.

Belgesel film yapımcıları da psikolog uzmanlığına sık sık başvuruyor. Otoriterlik üzerine çalışan Georgetown Üniversitesi’nin doktoralı psikoloğu Fathali Moghaddam, yakın zamanda Netflix’in diktatörlerin kontrolü ele geçirmek için duygu ve korkuyu nasıl kullandıklarına dair bir belgeseli olan How to Become a Tyrant‘ta yer aldı. Moghaddam, belgesellerde görünmenin, halkın başka türlü duyamayacağı psikolojik bulguları halka ulaştırmanın bir yolu olduğunu söylüyor. “Birdenbire on milyonlarca, bazen yüz milyonlarca insana ulaşıyorsunuz ve bu psikoloji yoluyla dünyayı etkilemek için harika bir fırsat” diyor.

Medya alanı ise diğer eğitim ve hak savunuculuğu çalışmalarının bir uzantısı olabilir. Kanada’daki Lethbridge Üniversitesi’nde deneysel psikolog olan Jennifer Mather, uzun süredir deney hayvanlarının refahını savunuyor. Ayrıca geçmişte David Attenborough’un The Blue Planet belgeseli de dahil olmak üzere BBC’ye bilimsel danışmanlık hizmeti verdi. Güney Afrika kıyılarında dalış yaparken etkileşimde bulunduğu bir ahtapot hakkında belgesel film yapan Craig Foster ile bir bağlantı kurdu ve Mather, 10 gün boyunca Foster ve ekibine bilimsel danışmanlık yaptı. Bu çalışmanın sonunda ortaya çıkan Ahtapot Öğretmenim filmi 2021’de Akademi Ödülü kazandı. Mather, “Bilime ve topluma inanıyorum” diyor ve ekliyor “Kamuoyunun bu işlere dahil olmayı hak ettiğini düşünüyorum ve bence bilgilendirilmek de hakları.”

Bu durum kurgusal yapımlar için de geçerli. Kurgusal hikayeler anlatan yapımcılar, ruh sağlığı sorunlarını doğru bir şekilde tasvir etme ihtiyacını giderek daha fazla hissediyor. Örneğin, klinik psikolog Barbara Van Dahlen intihar ve kişilerarası şiddet gibi konularla ilgilenen ABC kanalının bir şovu olan A Million Little Things‘e danışmanlık yapıyor.

Her gün daha fazla film yapımcısı oyuncuları ve ekibi için ruh sağlığı yardımına başvuruyor. Örneğin Georgia’da lisanslı profesyonel danışman olan Kim Whyte, Amazon Prime dizisi The Underground Railroad‘un çekimleri sırasında sette ruh sağlığı hizmeti sağladı. Dizinin yapımcıları, zorlu koşulları göz önüne alarak sette sürekli bir psikolog bulunmasını istedi. Ancak Whyte, ruh sağlığı desteğinin komedi yapımlarındaki oyuncular için bile yardımcı olabileceğini söylüyor. Özellikle çeşitli mekanlarda çekim yapmak, destek ağlarından uzakta uzun, stresli günler gerektirir ve sanatçılar her zamanki terapistlerine erişemeyebilirler. Whyte, psikolog olarak sette çalışmanın takip edilmesi gereken ve büyüyen bir alan olduğunu söylüyor. “Yaygın bir iş olduğunu henüz duymadım ama yakında olacağını biliyorum” diyor ve ekliyor “Konuyla ilgili bir sürü telefon, bir sürü soru alıyorum.”.


Ayrıca sporcuların da ruh sağlığı ihtiyaçları olduğuna dair artan bir farkındalık var. Spor psikologları uzun süredir sporcuların en yüksek fiziksel performans için tutumlarını geliştirmelerine yardımcı oluyor, ancak şimdi sporcuların en yüksek zihinsel form için de odaklanmış olduklarından emin olmaya çalışıyorlar. Ulusal Futbol Ligi (NFL), oyuncuların iyi oluş halini yükseltmek için birkaç psikolog görevlendirdi: NFL Oyuncular Derneği’nde oyuncu sağlığı direktörü Amber Cargill, PsyD ve NFL için sağlık ve klinik hizmetlerden sorumlu başkan yardımcısı olan Nyaka NiiLampti… İkisi de ligin Kapsamlı Ruh Sağlığı ve Zindelik Komitesinde görev yapıyor. 2019’dan bu yana, hem NFL’deki hem de Ulusal Basketbol Birliği‘ndeki (NBA) takımların bir ruh sağlığı klinisyeni bulundurması gerekmektedir. Diğer profesyonel spor liglerinde bir gereklilik olmasa da birçok takım alanın benzersiz taleplerinin farkında olarak oyunculara destek olacak psikologları işe almayı tercih ediyor.

Minnesota Spor Üniversitesi’nde ve profesyonel spor takımlarında çalışan Anderson, son on yılda üniversite sporlarında spor psikolojisine olan talebin arttığını söylüyor. “Kesinlikle spor psikolojisinin damgalanma etkisinin düşmeye başladığını görüyoruz” diyor ve ekliyor, “Genç sporcuların, profesyonel spor dünyasındaki bazı kıdemlilere göre buna çok daha açık olduğunu söyleyebilirim.”

Gençlik sporlarında bile spor psikolojisine yönelik yeni bir talep oluşmaya başlıyor. Spor ve performans psikolojisi alanında yüksek lisans derecesine sahip olan Katie Pagel, kuzey Colorado’dan 11.000 genç katılımcıya sahip Colorado Rapids Gençlik Futbol Kulübü’nün zihinsel performans direktörlüğünü yapıyor. Pagel, yeni oluşan bu talebin kısmen, en yüksek fiziksel performans için zihinsel güç ve dayanıklılığın önemini kavramış olan seçkin sporcular tarafından yönlendirildiğini söylüyor. Karantina, antrenmanları ve rekabeti aniden ortadan kaldırdığında, ebeveynler de çocuklarının ruh sağlığı için sporun önemini gördüler.

Anderson, belki de danışma odasının dışındaki bir psikoloğun, odanın içindeki psikologların üzerindeki baskıyı hafifletmeye nasıl yardımcı olabileceğini göstererek, spor psikolojisinin nüfusun genelinde psikolojik dayanıklılık oluşturmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. Anderson, “Lise ve üniversite seviyelerinde ruh sağlığı problemlerinde öyle bir artış görüyoruz ki, krize giren herkesi tedavi edemeyiz” diyor ve ekliyor “Daha önleyici bir programlamaya ihtiyacımız var.”

Çeviren: Erdal Kozan*

*Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Psikoloji Doktora Öğrencisi

Kaynak

Pappas, S. (2022). The rise of psychologists. Monitor on Psychology, 53 (1). Publisher: American Psychology Association (APA)

Orijinal içerik: The rise of psychologists – Psychological expertise is in demand everywhere

*Bu yazı Psikoloji Ağı İçerik Birim Süpervizörü Ezgi Büşra Akgöz tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir

Bir yorum yap

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir