PES ETME, KABUL ET

Kabul Etmek Pes Etmek Değildir

Hayatın içinde, zaman zaman zorlayıcı duygular, rahatsız edici düşünceler ve istemediğimiz durumlarla karşılaşırız. Çoğu zaman ilk tepkimiz bunlardan kaçmak ya da onları bastırmak olur. “Görmezden gelirsem geçer” diye düşünür, içsel fırtınalarımız ile savaşmaya başlarız. Ancak bu savaş, bizi daha da yıpratır.

İşte tam bu noktada Kabul ve Kararlılık Terapisi (Acceptance and Commitment Therapy – ACT) bize farklı bir bakış açısı sunar: Kabul etmek (Yavuz, 2015).

ACT Nedir?

ACT, 1980’lerin sonunda Steven C. Hayes ve ekibi tarafından geliştirilen ve bugün dünya çapında uygulanan bilimsel temelli bir psikoterapi yaklaşımıdır (Hayes, 2004).

Temel amacı, insanların psikolojik esnekliklerini artırmak ve değerleri doğrultusunda hareket etmelerine yardımcı olmaktır (Yavuz, 2015).

ACT’nin altı temel bileşeni vardır:

1. Ayrışma (Defusion): Zihindeki düşünceleri “mutlak gerçek” gibi görmek yerine, onlara belirli bir mesafeden bakabilme becerisi.
2. Kabul (Acceptance): Zor duyguların, düşüncelerin ve bedensel hislerin varlığını yargılamadan kabullenme.
3. An ile Temas (Being Present): Geçmişin pişmanlıklarına ya da geleceğin kaygılarına saplanmadan, şu ana odaklanmak.
4. Bağlamsal Benlik (Self-as-Context): Kendi varlığını, değişen düşünce ve duygulardan daha geniş bir perspektiften görebilmek.
5. Değerler (Values): Hayatta neyin gerçekten önemli olduğunu belirlemek.
6. Değerlerle Uyumlu Davranış (Committed Action): Bu değerler doğrultusunda istikrarlı ve anlamlı adımlar atmak (Yavuz, 2015).

Kabul Nedir?

Kabul, o an ortaya çıkan duygulara, düşüncelere ve bedensel hislere karşı açık, bilinçli ve esnek bir duruş sergilemektir. Onları değiştirmeye çalışmadan, varlıklarına izin vermektir (Hayes, 2004).

Bu, pasif bir boyun eğme ya da mecburi katlanma değildir. Aksine, kabul; istemli, farkında ve güçlü bir seçimdir (Yavuz, 2015).

Kabul Ne Değildir?

Kabul;

• Pes etmek değildir
• Teslim olmak değildir
• “Ne yapalım kader” demek değildir
• Umursamamak değildir

Pes etmek, mücadeleden çekilmektir. Kabul ise mücadeleyi bırakmak değil, mücadeleyi daha bilinçli bir yöne taşımaktır.

Kabulün Gücü

ACT, yaşantısal kaçınmanın yerine kabul duruşunu koyar. Bu sayede psikolojik esneklik artar (Yavuz, 2015).

Psikolojik esneklik, yaşamın getirdiği her şeye uyum sağlayabilme ve değerlerimize uygun adımlar atabilme becerisidir (Hayes, 2004).

Kabul sayesinde:

• Anda kalırız
• Zor duygulara rağmen işlevsel adımlar atarız
• Değerlerimize göre hareket ederiz

Kısacası, kabul etmek; hayatı tüm renkleriyle görmek ve ona uygun en iyi adımı atma cesaretidir.

Ek Okumalar

Mutluluğa Evrimsel Psikoloji Perspektifinden Bir Bakış

Yetişkinler İçin Psikolojik Sağlamlık

Kızgınlık Duygusunu Anlamak: İş Yerinde Değerlerin ve Profesyonelliğin Klavuzu

Kaynakça

Hayes, S. C. (2016). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies – Republished article. Behavior Therapy, 47(6), 869–885. https://doi.org/10.1016/j.beth.2016.11.006

Yavuz, K. F. (2018, May). Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT): Genel bir bakış [Acceptance and commitment therapy (ACT): An overview]. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/324994456

_{*Bu yazı Psikoloji Ağı editörlerinden Seda Gülşen tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlenmiştir.}