Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk

Bir hocamın tavsiyesi üzerine alıp okumuş olduğum “Köpek Gibi Büyütülmüş Çocuk”  kitabı hem ismiyle hem de içerisindeki vakalarla oldukça çarpıcı ve bir o kadar da etkileyici bir eser. Bir bilim yazarı ve gazeteci olan Maıa’nın bir telefon görüşmesinde Dr. Bruce’a “Bir kitap yazmalısınız.” demesiyle ortaya çıkan bu eser daha sonra sosyoloji, kriminoloji, psikoloji gibi birçok alanda ders kitabı niteliğinde okutulmaya başlanmıştır.

İsmini de içerisindeki bir vakadan alan kitap, farklı sebeplerden dolayı travma yaşamış, ihmal edilmiş çocukların öykülerini içermektedir. Travmanın, psikolojik ve fizyolojik etkenlerinin kişi üzerindeki etkileri açık bir şekilde gözler önüne serilmektedir. Bununla birlikte kitapta, bireylerde ihmalin de içinde bulunduğu sebeplerden dolayı biyolojik yaşının ve gelişimsel yaşının birbirinden farklı noktalarda ilerleyebileceği öngörülmektedir.

Genel olarak çocuk ve çocuk travmalarına odaklanan bu kitapta, erken dönemde çocuğa verilen bakımın duygusal, fiziksel, bilişsel ve sosyal gelişimi önemli derecede etkilediği üzerinde durulmuş. Kitapta bahsi geçen Justin de bebeklik döneminde ihmal edilmiş ve gereken ilgiden yoksun bırakılmış. Justin’in annesi 15 yaşında iken Justin’i  kucağına almış ve kısa bir süre sonra kendi annesine bırakarak bir daha geri dönmemek üzere terk etmiş. Anneanne ise torunuyla beraber geçirdiği süre zarfında onu yoğun ilgiyle büyütmüş olsa da kısa süre sonra; Justin 11 aylık iken belirli sağlık sebepleri dolayısıyla vefat etmiştir. Anneannenin erkek arkadaşı olan Arthur, bu kayıptan sonra Justin’e bakıcılık yapmıştır. Fakat bu bakım sanılanın aksine oldukça kötüdür. Arthur, kişisel özellikleri açısından bakıldığında karşı tarafta kötü bir izlenim bırakmasa da çocuk bakımı konusunda oldukça bilgisizdir. Köpek yetiştiricisi olan Arthur, Justin’e de köpeklerine verdiği bakımı verir; onu bir köpek kafesinde tutar, nadiren konuşur ve oyun oynar. Justin’in büyütülmesi sırasında gerçekleşen bu eksiklikler onun motor işlevlerinin gelişimini olumsuz yönde etkilerken yaşına uygun bir şekilde davranabilmesi de engellemiştir.

Aynı zamanda yazar, bu deneyimlerinden ve yine kitaptan yola çıkarak “Nöroardışık Tedavi Modeli” olarak ifade ettiği bir tedavi modelini geliştirmiş, bunu yaygınlaştırmak ve farkındalık yaratmak adına klinik ekibi ile birçok çalışma yürütmüştür.

Nöroardışık Tedavi Modeli yaklaşımı dört temel bileşenden oluşmaktadır:

1. Gelişimsel Geçmiş: Travmanın zamanlaması, tabiatı ve şiddeti, ters etkiler ve ihmalin yanı sıra dirençle ilişkilendirilen deneyimler ve ‘bağ kurabilme’ konusunda bir tarihçe edinmek.
2. Mevcut İşlevsellik: Mevcut işlevselliği şunlara odaklanarak değerlendirmek:
   • Bireyin duygusal entegrasyon, regülasyon (stres, duyu ve duyguları ‘aşırı yük’ altında kalmadan veya içine kapanmadan yönetme becerisi), ilişkisel beceriler ve bilişsel işlev gibi birden fazla alanda güçlü ve zayıf yönleri;
   • Bireyin ailesiyle, arkadaşlarıyla, toplumuyla ve kültürüyle gerçek anlamda bağ kurabilmesi: Bunlara ‘tedavisel ağ’ diyoruz.
3. Tedavinin Planlanması: Bireyin gelişimsel ihtiyaçlarına dayalı eğitimsel, zenginleştirici ve tedavisel deneyimlerini seçmek ve sıralamak.
4. Uygulama: Planın uygulanışı ve etkisini izlemek ve uygun değişiklikleri yapmak.

Travma ne kadar erken bir zamanda başlarsa tedavi edilmesi de bir o kadar zor ve kişiye vereceği zarar da bir o kadar fazladır. Aynı zamanda tedavi sürecinde istikrarın önemli olduğunu vurgulayan yazar, ilişkilerin değişim aracı olduğunu ve en güçlü terapinin insan sevgisi olduğunu belirtmiştir.

İsmiyle de hafızalarda kolayca yer edinebilecek olan bu kitap, psikoloji alanına ve çocukluk travmalarına ilgi duyan herkes için oldukça güncel ve yararlı bir kaynak olarak raflarda yerini almakta.

Yazar: Bruce D. Perry, Maia Szalavitz
Çevirmen: Belgin Selen Haktanır
Yayınevi: Koridor Yayıncılık