İnsanların en büyük ilham kaynaklarından biri ve her seferinde eşsiz bir deneyim olan: aşk. Evlenince bittiği de söyleniyor, son nefesin verileceği ana kadar süreceği de… Psikoloji biliminde de kendine fazlaca yer edinmiş aşka bir de Sternberg’ün gözünden bakacağız. Fakat bu bilinenden biraz daha farklı bir aşk üçgeni olacak.
Üçgen Aşk Kuramı
Sternberg bu teorisinde ilişkilerin ve aşkın boyutlarını yakınlık, tutku ve bağlılıktan oluşan bir üçgen üzerinden açıklıyor. Ek olarak, aşkı sekiz farklı boyutta ele alıyor. Üçgenin ilk basamağı yakınlık; paylaşımı, sıcaklığı, karşılıklı anlayışı ve duygusal desteği içerir. İkinci basamağı tutku, fiziksel çekicilik ve cinsel arzu ile ilişkilidir. Son basamağı olan bağlanma ise bilişsel bir unsurdur. Kişinin ilişkiyi sürdürme niyeti ile ilgilidir (Sternberg, 1986).
Yaşayacağımız aşk, bu üç bileşenin gücüne ve bunların birbirleriyle etkileşimlerine bağlıdır. Bunun yanında, Sternberg’e göre bir ilişkinin mükemmel olması, tüm bileşenlerin ilişkide dengeli bir şekilde var olmasıyla mümkündür.
Sekiz Olası Kombinasyon
Stenberg’in teorisinde sekiz farklı aşk kombinasyonundan söz edilir (Sternberg, 1986):
1- Romantik Aşk: Yakınlık ve tutku içerir. Partnerler birbirlerine fiziksel olarak çekici gelirler. Aynı zamanda birbirlerine karşı duygusal yakınlıkları vardır. Ancak bağlılıktan yoksundurlar.
2- Arkadaşça Aşk: Yakınlık ve bağlanma içerir. Tutkudan noksandır. Fakat arkadaşlıktan biraz daha ileri seviyedeki ilişkilerdir.
3- Aptalca Aşk: Tutku ve bağlanma içerir. Bunun yanı sıra yakınlık ve mantıktan yoksundur.
4- Sevgi: Öncelikle yakınlık vardır. Hoşlanma dediğimiz durumdur.
5- Delicesine Aşk: İlk olarak tutku vardır. Yakınlık ve bağlılık devreye girmezse kısa bir süre sonra yok olur.
6- Boş Aşk: Planlı olarak yapılmış evlilikler bu kategoriye girebilir. Çünkü öncelikle bağlanma vardır.
7- Aşksız Aşk: Üç bileşen de yoktur.
8- Kusursuz Aşk: Üç bileşen de vardır. İnsanlar ideallerinde bu aşk türünü ararlar. Bu nedenle dengeli ve sağlıklıdır.
Köşe Kapmaca
Aşk kendisine bu derece teknik bakmaya müsait bir konu değildir. Yine de bu sınıflandırma, geçmiş veya mevcut ilişkimizde ne konumda olduğumuzu görmeye yardımcı olabilir. Ancak aşk, içinde bu üç ögeden fazlasını barındırır: fedakarlık, savaş, mizah, eğlence, fantezi… Bu üç köşe, bizim için yalnızca yapı taşlarından ibarettir. Üç köşeyi de kaptığınız bir aşkı bulmanız ümidiyle…
Kaynakça
Simplypsychology. ”Sternberg’s Triangular Theory and the 8 Types of Love Myers” Erişim: 30 Ocak 2023. https://www.simplypsychology.org/types-of-love-we-experience.html
Robertjsternberg. ”Love” Erişim: 30 Ocak 2023. http://www.robertjsternberg.com/love
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörlerinden Sena Şümür tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.