John Gottman 40 yılı aşkın süredir evlilik, çiftler arası çatışma ve uyum ve boşanmanın sebepleri gibi konularda binlerce çift ile araştırma yapan bir bilim adamı, aynı zamanda Washington Üniversitesinde psikoloji profesörü ve akademisyendir. John Gottman çiftler ile ilgili yaptığı uzun araştırmalardan ve çığır açan buluşlarından sonra ”Psychotherapy Networker” tarafından en etkileyici 10 terapistten biri seçilmesinin yanı sıra, kendisinin kaleme aldığı ”The Seven Principles For Making Marriage Work”, ‘‘The Relationship Cure” ,”What Makes Love Last” en iyi satış yapan kitapları arasındadır.
Peki, ”Love Lab” adı altında kurduğu yerde incelediği binlerce ilişki dinamiğinden sonra; Gottman’a göre, uzun yıllar mutlu bir şekilde evliliklerini sürdüren çiftlerin sırrı nedir ?
Birbirlerinden çok hoşnut olduğunu söyleyen kimi çiftler de mizaç, ilgi alanı, aile değerleri açısından önemli farklılıklar gösteriyor ve onlarda tıpkı mutsuz çiftler gibi para, iş, çocuk, ev bakımı, cinsellik ve kayınlar konusunda tartışıyorlar. Gizemli olan, bu zorlukların içinden yollarını bulup, evliliklerinin mutluluğunu ve dengesini korumayı nasıl beceriyor oldukları. Gottman 40 yılı aşkın süredir incelediği çiftlerden sonra, mutlu evliliklerin derin bir dostluğa dayalı olduğu görüşünü araştırmalarıyla desteklemekte.
Olivia ve Nathaniel çiftini ele alalım. Nathaniel kendi ithalat işini yürütüyor ve çalışma saatleri çok uzun. Bu durum başka bir evlilikte sorun olacakken karısı Olivia ile birbirine bağlı kalmanın yollarını bulmuşlar. Gün içinde sık sık telefonla görüşüyorlar, Olivia’nın doktoru ile bir randevusu olduğunda, Nathaniel muayenenin sonucunu öğrenmek için onu aramayı unutmuyor. Kendisinin önemli bir müşteriyle toplantısı olduğunda ise, Olivia onu arayıp işlerin nasıl gittiğini öğreniyor. Nathaniel dindar olmadığı halde, her pazar Olivia ile birlikte kiliseye gidiyor, çünkü onun için önemli olduğunu biliyor. Gottman bütün bunların insanlara yavan ve romantizmden uzak gelebileceğini ancak düşünülenin tersine, uzun yıllar incelediği bu iki çiftin evliliklerinin, romantik tatiller ve pahalı yıl dönümü armağanlarıyla yaşamlarını süsleyen ancak günlük hayatta birbirlerinden kopuk yaşayan çiftlere göre çok daha tutkulu olduklarını belirtiyor.
Olumlu Duygunun Ağır Basması
Olivia ile Nathaniel, evlilik yaşamının kaçınılmaz anlaşmazlıkları ve kırgınlıklarına karşın dostluklarının gücünü koruyabildikleri için, teknik olarak ”olumlu duygunun ağır basması” diye bilinen şeyi yaşıyorlar. Kısacası, birbirleri ve evlilikleriyle ilgili olumlu düşünceleri öylesine yoğun ki, genelde olumsuz duygularını bastırıyorlar. Gottman olumlu duygunun ağır basmasını, kilo kaybında gözetilen ”ayar noktası” yaklaşımı ile anlayabileceğimizi söylüyor. Bu popüler kurama göre, bedenin korumaya çalıştığı bir ayar kilosu vardır ve homeostaz sayesinde, ne kadar çok ya da az diyet yaparsanız yapın, bedeniniz o kilonun etrafında dolaşıp durmaya eğilimlidir. Diyet yaparak, ancak bedenin metabolizmasını yeniden ayarlarsanız. Örneğin, düzenli şekilde egzersiz yaparsanız düzgün kilo vermenize yardımcı olur. Olumluluk ve olumsuzluk, evlilikte de benzer bir işlev görüyor. Yani, evliliğiniz belirli bir olumluluk derecesine ayarlı olduğundan ”ayar noktanız” düşük olmadığı için ilişkiniz ancak yüksek bir olumsuzluk düzeyinden zarar görecektir. Örnek olarak tekrar Olivia ile Nathaniel çiftimizin tartışırken neler olduğuna bakalım. Kentten taşraya taşınmayı planlarken aralarındaki gerilim çok yüksek olan çift, hangi evi alacakları ya da onu nasıl döşeyecekleri konusunda görüş birliğine vardıkları halde, satın alacakları yeni araba hakkında bir türlü anlaşmıyorlar. Olivia, taşralılar gibi bir minivan almaları gerektiğini düşünürken, Nathaniel’e göre bundan daha kötüsü olamazdı. Onlar bu konuyu konuştukça desibel düzeyi gitgide arttı ve eğer duvarların kulağı olsaydı, gelecekleri ile ilgili ciddi kuşkulara kapılırdı. Sonra aniden, Olivia ellerini kalçalarına dayadı ve dört yaşındaki oğullarını aynen taklit ederek dilini çıkardı. Nathaniel onun bunu yapmak üzere olduğunu bildiğinden, önce kendisi dil çıkardı ve gülmeye başladılar. Gottman bu tekniğin adının ”onarma girişimi” olduğunu ve bu tarz çiftlerin bunları bilinçsizce yaptığını belirtiyor. Onarma girişimleri, duygusal zekalı çiftlerin gizli silahıdır; çünkü karı-koca arasında güçlü bir dostluk olduğunda, birbirlerine onarma girişimleri gönderip demin verdiğimiz çiftteki örnek gibi, kendilerine gönderilenleri doğru okumakta doğal olarak uzmanlaşırlar. Ancak çiftlerin olumsuz duyguları ağır bastığında, ”Bak, özür dilerim” kadar açık bir onarma ifadesinin bile başarı oranı düşük kalmaktadır. Aradaki bu dostluğu güçlendirmek, nazik davranmak kadar basit bir eylem olmadığını belirten Gottman, atölyeye katılan tüm çiftlerde gözlemlediği gibi, önemli olanın bu onarmaların başarılı olup olmadığını vurgulamaktadır.
Çift terapisi, evlilik danışmanlığı, boşanma ve genel olarak ilişki dinamiklerine ilgilisi olan tüm psikoloji öğrencilerinin “Gottman Yöntemi“ni araştırmasını öneririm. Kendisinin, evlilikleri neyin başarısız kıldığını odak alan diğer yaklaşımların tersine, neyin başarılı kıldığını ve mutlu çiftleri diğerlerinden farklı kılanın ne olduğunu ortaya çıkarmak için yaptığı araştırmalar ve buluşları oldukça dikkat çekici.
Kaynak: Evliliği Sürdürmenin Yedi İlkesi – John Gottman
Ek Okuma: Hallaç, S., & Öz, F. (2014). Aile Kavramına Kuramsal Bir Bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar.