EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Türkçe açılımı Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşlemleme olan, Kaliforniyalı Psikoterapist Francine Shapiro‘nun geliştirdiği bir psikoterapi yaklaşımıdır. 1987 yılında ABD’de yaratılan ve suçluluk, depresyon, kaygı gibi travma sonrası semptomların tedavisinde de kullanılan bu yöntem psikotravmatoloji dalına bağlı bir ruhsal tedavi yöntemidir.
EMDR tedavisinde; çocukluk döneminde yaşanan üzücü olaylar, davranışları etkileyen kötü yaşanmışlıklar ve zihni dolduran kötü anılar gibi olumsuz durumları zihinde yeniden işleme geçirerek, olağan anıların izlerine çevirmek ve kendinize daha farklı bir açıdan bakmanızı sağlayabilmek hedeflenir. Ayrıca EMDR, travmatik olaylar sonrası kalan dağınık anıları bellekte birleştirme, bu anıları tekrar yorumlama ve travma sonrası kişinin kendisiyle olan barışıklığını arttırma olanağı sağlar.
EMDR’nin doğuşu, Shapiro’nun parkta yürürken yaşadığı kişisel bir deneyimle gerçekleşti. Shapiro parkta yürürken kendisini rahatsız eden düşüncelerinin bir anda kaybolduğunu ve daha sonra bu düşünceleri tekrar hatırladığında kendisini eskisi kadar rahatsız etmediğini fark eder. Bu durumu o an ki göz hareketleriyle ilişkilendiren Shapiro, istemli göz hareketleriyle rahatsız edici düşüncelerden kurtulmayı yakınlarında ve kendisinde tekrar deneyimlemiş ve olumlu sonuçlandığını görmüştür. Daha sonrasında Francine Shapiro‘nun deneyimlerini geliştirmesi ve sistematikleştirmesiyle EMDR’nin temelleri atılmış oldu.
EMDR Nasıl İşliyor ?
Beyin, deneyimlediğimiz her şeyin bilgisini işleyerek işlevsel hale getirir. Deneyimlerimizle birlikte kazandığımız bilgiler sayesinde, gelecekte bu bilgileri tetikleyici durumlar yaşandığında uygun tepkiler oluşturabiliriz. Bu sistem normal çalışmadığında yeni bilgiler işlenemez dolayısıyla öğrenme gerçekleşemez ve deneyimler sağlıklı bir şekilde anlamlandırılamaz. Bu yüzden işlenemeyen duygular ve beden duyumları yaşandığı gibi kaydedilir ve o anıyı hatırlatan bir durum yaşandığında kişi geçmişteki anın bir kısmını ya da tamamını yeniden yaşıyor gibi etkilenir.
EMDR’ye göre problemli davranışımızın temelinde işlenmeden depolanmış anılarımız yatar. Her travmatik anı, kişinin zihninde o anla ilgili çeşitli duygu ve düşüncelerden oluşan bir anı ağı oluşturur. EMDR tedavisi sırasında, bu anı ağı üzerinde değişiklik yapılması amaçlanır. Tedavi, işlenmemiş geçmiş yaşantılardan ya da travmatik deneyimlerden kalan bu anıları, danışmanın parmak hareketleriyle danışanın gözlerini sistematik bir şekilde (sağ-sol) hareket ettirmesi (ya da sesli uyaranlar verme, her iki diz kapağını vurarak uyarma, el çırpma gibi beynin her iki yarı küresini çalıştıran uygulamalar) işlenmemiş anıların imgesel olarak ortaya çıkmasını sağlar. Bu sırada duygu boşalması, anıların çok yoğun ve hızlıca hatırlanması blokaj, bazı anıların çok net hatırlanamaması gibi süreci zorlaştıran durumlar olabilir. Bu süreçler sonunda anının yol açtığı negatif durum azalır ve sonrasında anı ile ilgili beklenen olumlu düşünceye ulaşılmaya çalışılır. Bu sayede danışan artık anıya daha sağlıklı bir pencereden bakar.
Tedavi Aşamaları
EMDR tedavisi 8 aşamadan oluşur.
- Danışanın Geçmişi: Problemin gelişimsel hikayesi kaydedilir ve gelecek için olumlu hedeflemeler yapılır.
- Hazırlık: EMDR ile ilgili danışan bilgilendirilir.
- Değerlendirme: Terapist, hedef anıyı danışanı etkileyen olumsuz düşünceyi tetikleyen durumları belirler. Ayrıca bunların yerine hissedilmesi gereken pozitif düşünce ve duygular belirlenir.
- Duyarsızlaşma: İşlenmemiş travmatik anının işlenmesinin sağlandığı aşamadır, anı daha az rahatsızlık verici hale gelinceye kadar sürdürülür.
- Yerleştirme: Danışanın hedeflenen pozitif inancının yerleştirilmesi amaçlanır.
- Beden Tarama: Danışanın bedenini taraması ve rahatsızlık veren bir duyum varsa işlenmesi sağlanır.
- Tamamlama/Kapanış: Danışana seans süreci hakkında bilgi verilir, geri bildirimde bulunulur.
- Yeniden Değerlendirme: Süreç değerlendirilir ve tedavinin sonlanıp sonlanmaması konusunda karar verilir.
Yukarıda uygulama aşamaları da verilen EMDR yöntemi için özetleyecek olursak, herkesin geçmişinde hatırlanabilecek kadar büyük, kötü etkisi fark edilemeyecek ya da travmatik yönü açıkça anlaşılamayacak kadar küçük olan travmatik yaşanmışlıklar vardır. Bu yaşanmışlıkları kişilerin iç dünyasında nasıl yorumladığı ve bu olayların hayatlarının akışını nasıl şekillendirdiği çok önemlidir. Örneğin, nedenini hiçbir şekilde bilmediğimiz ama bizi korkutan bir nesne olsun, aslında bu nesne geçmişte yaşadığımız ve tam olarak beynimizin işleyip anlamlandıramadığı bir travmatik olay esnasında beynimize kodlanmış ve daha sonraki süreçte aynı nesne ya da benzer nesneler bizde hep korku durumu yaratmış olabilir. Huzurlu bir ruhsal yaşantı için iç dünyamızı kötü etkileyen geçmişten kalan bu anıları ve aynı anıları bize olumsuz olarak çağrıştıran ses duygu ve duyumları sağlıklı bir şekilde yönlendirmemiz gereklidir ki EMDR bunun için kısa sürede etkili sonuçlar alınabilecek faydalı bir psikoterapi yöntemi olarak günümüzde hala kullanılmaktadır.
https://www.psikolojiagi.com/event/psychologytalks-psikoterapi/?instance_id=390
Kaynakça:
Shapiro, F. (2012). EMDR Terapisi Teknikleri ile Acı Anıları Silmek. (F. Gülfidan, Çev.) İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
Emdr-tr. (2018, 09 13). EMDR Nedir?: http://www.emdr-tr.org/emdr-nedir/ adresinden alındı
*Bu yazı Psikoloji Ağı editörleri tarafından Psikoloji Ağı Yayın İlkelerine göre düzenlemiştir.